Na overstroming wacht gedupeerden nog (vele) maanden van onzekerheid over terugkeer in Enschedese wijk Pathmos

De bewoners van zo'n 80 huizen zijn na de overstroming in een nachtmerrie beland. In korte tijd veranderden de straten in de oude arbeiderswijk op die bewuste zomermiddag in een kolkende rivier van rioolwater. Gedupeerden omschrijven het dan ook als een ramp die hen is overkomen. Als na twee weken blijkt dat hun woningen onbewoonbaar zijn als gevolg van de schade door rioolwater, belanden zij in hotels en uiteindelijk in wisselwoningen. Maar daarmee is de ellende niet opgelost.

'Veel gedaan, maar te laat'

Goed geregeld, zou je zeggen, die vervangende woonruimte en het financiële steuntje in de rug. En zo lijkt het in eerste instantie ook. Maar volgens de gedupeerden zit er ook een keerzijde aan het verhaal. Ze zijn niet te spreken over de wijze van hulpverlening. En dan gaat het met name over de timing. "Ja, ze hebben wel hun best gedaan", aldus bewoner Floris Pennders over de gemeente en de woningcorporatie. "Maar veel te laat. De eerste paar weken is er zoveel verkeerd gegaan. En daar vinden wij wat van."

Die eerste paar weken zijn cruciaal geweest, vertelt Pennders samen met mede-Pathmosbewoner, Yvonne Vuurboom, in de studio van 1Twente. Hoewel hij direct aan de bel zegt te hebben getrokken, drong bij de gemeente pas na een kleine week tijdens een bezoek van de wethouder in de wijk door hoe ernstig de situatie was. De gemeente heeft toen geschakeld met De Woonplaats en aangedrongen op actie.

In de tweede week na het drama waren de testuitslagen van de GGD binnen. De woningen zijn onbewoonbaar verklaard en in allerijl ontruimd. "De meubels op de benedenverdieping waren na één dag al aangetast", aldus Pennders. Maar omdat het vocht in de muren omhoog is getrokken en er op de bovenverdieping spullen niet op tijd zijn weggehaald, is daar ook alles kapot. "De paddenstoelen groeiden in mijn kleren en in mijn bed waren schimmelplekken. Sommige bewoners hadden op dat moment al afspraken met de verzekering gemaakt voor de spullen in de woonkamer."

Stress door wisselwoningen

En dan is er de situatie met de wisselwoningen. Als noodmaatregel zijn bewoners in hotels ondergebracht. Op korte termijn zijn er in samenwerking met andere corporaties zo'n tachtig huurwoningen gevonden voor een tijdelijk verblijf. Voor het tijdelijke onderkomen hoeft geen (extra) huur te worden betaald.

"Maar zeker in het begin waren er veel problemen met de wisselwoningen", aldus Pennders. "Er zaten gaten in de vloeren, er was geen bank of er zaten overal vlekken in. Uiteindelijk is dat opgelost, maar het heeft voor veel stress gezorgd bij mensen." Corporatie De Woonplaats erkent overigens dat er bij de eerste wisselwoningen (de bedoeling is dat deze bewoonbaar worden opgeleverd) het nodige is misgegaan.

Bijeenkomst voor politici

In een speciale bijeenkomst hebben Pathmosbewoners vorige week hun situatie - en de problemen die zij ervaren - uitgelegd aan lokale politici. Voor veel mensen is de generieke onkostenbijdrage van 2.000 euro per huishouden (met 500 euro extra per kind) niet genoeg voor alle geleden schade.

Soms keert de verzekering niet alles uit (of is er geen sprake van een verzekering). Er kan aanspraak worden gemaakt op een aanvullende vergoeding van maximaal 2.000 euro per huishouden, maar daarvoor moeten wel bewijsstukken worden aangedragen. Het gesprek met bewoners heeft ertoe geleid dat acht raadsfracties stadsdeelwethouder Harmjan Vedder deze maandag in het wekelijkse vragenuur aan de tand voelden.

'Is er wat fout gegaan? Ik dacht het wel'

Vedder trok namens de gemeente Enschede het boetekleed aan. "Zijn er fouten gemaakt? Ik dacht het wel. En flink ook. Maar we proberen iedere keer direct van die fouten te leren." De wethouder schetst het beeld van een gemeente en een wijkteam die gedupeerde bewoners op alle mogelijke manieren willen bijstaan. "Maar er zijn soms grenzen in wat er mogelijk is, die geef ik dan ook aan."

Volgens Vedder stammen de grootste problemen vooral uit de beginperiode. De energiekosten van de heaters die in de beschadigde huizen staan om ze te laten drogen - een van de zorgen van de bewoners - worden volgens hem later verrekend en komen niet op rekening van de huurders. Voor veel financiële zaken geldt dat eerst het 'verzekeringsdeel' afgerond moet zijn. De nazorg voor gedupeerden van de overstroming wordt doorgetrokken tot in het nieuwe jaar.

Nog veel onzekerheden

Op een aantal belangrijke vragen hebben omwonenden blijft een concreet antwoord uit: hoe lang gaat de periode van onzekerheid nog duren? Welke herstelwerkzaamheden worden er uitgevoerd? En welke garantie is er dat dit niet opnieuw gaat gebeuren? Wethouder Vedder moet het antwoord schuldig blijven, omdat het simpelweg niet in beeld is.

De getroffen woningen blijven voorlopig dichtgetimmerd met houten platen. Dat levert een spookachtig beeld op in de Ververstraat en de Willem de Clercqstraat. In het eerste kwartaal van 2025 wordt er meer duidelijkheid verwacht. De gemeente en de corporatie zijn nu aan het onderzoeken wat er in de wijk en met de woningen moet gebeuren. "Onze uitgangspositie is in ieder geval dat de mensen pas terugkeren als het kan." Zonder het risico dus dat het bij een volgende extreme regenbui opnieuw misgaat.

Herstel of renovatie?

Hoewel dat vooruitzicht voor veel gedupeerden enerzijds een opluchting zal zijn, leidt het ook tot nieuwe vragen. "Is er nog wel herstel mogelijk?", vraagt Floris Pennders zich hardop af. "Of blijkt het straks goedkoper om de huizen te slopen en nieuw te bouwen?"

De contracten van de wisselwoningen zijn in principe voor een jaar. Maar als het al acht maanden duurt om een plan te maken, dan kan de uitvoering en afronding ervan nog wel even op zich laten wachten. "Is er nog wel sprake van herstelwerkzaamheden of gaat het om renovatie?", aldus Pennders. Een essentiële vraag. In het laatste geval hebben de bewoners recht op een verhuiskostenvergoeding van 7.500 euro. "Dat zijn dingen waar het hier echt om draait."