Schrijver Tessel ten Zweege spreekt in Almelo over femicide: ‘We kijken nog te vaak weg’
Wat als een relatie gewelddadig wordt? Of erger, fataal eindigt. Schrijver en programmamaker Tessel ten Zweege komt in de Almelose bibliotheek spreken over femicide: wat het inhoudt en hoe je de voortekenen herkent. En wat gedaan moet worden om dit geweld te voorkomen.
Afgelopen oktober werd in Hardenberg een vrouw doodgestoken door haar ex. Uit berichtgeving bleek al langer dat de man gewelddadig was. Hij kon het niet verkroppen dat zij de relatie had beëindigd, schreef RTV Oost.
“Het gaat hier om femicide”, zegt Tessel ten Zweege. Oftewel: het doden van een vrouw omdat ze vrouw is. Zulke tragedies komen vaker voor. In Nederland krijgt één op de vijf vrouwen te maken met partnergeweld. En gemiddeld sterft elke acht dagen een vrouw door geweld. “We noemen het vaak geen femicide, terwijl gender hierin wel degelijk een bepalende factor is.”
Uit cijfers van het CBS blijkt dat bij bijna zes op de tien vermoorde vrouwen tussen 2014 en 2023 een (ex-)partner de vermoedelijke dader was. Bij vrouwen tussen de 20 en 60 jaar was dit 70 procent. Bij één op de 5 vermoorde vrouwen ging het om een familielid.
Rode vlag
"Fysiek geweld gaat niet altijd vooraf aan femicide," benadrukt Ten Zweege. "Het begint vaak met manipulatie, belediging en dwingende controle. Dit soort gedrag – zoals het controleren waar iemand is, met wie ze omgaat en wat ze doet – is een rode vlag die te vaak wordt genegeerd."
De belangrijkste risicofactor van femicide is een ingrijpende levensgebeurtenis, zoals verlies van werk of het verbreken van een relatie. In Hardenberg leidde dat laatste tot een tragische afloop. Ten Zweege stelt dat opvattingen over de rol van mannen en vrouwen bijdragen aan dit soort geweld. "Wij leren mannen dat ze sterk en dominant moeten zijn. Een afwijzing door een vrouw kan dan aan hun gevoel van mannelijkheid tornen."
Volgens Ten Zweege is dit een maatschappelijk probleem dat nog te vaak wordt gebagatelliseerd: ''Deze stereotypen leiden ertoe dat partnergeweld te vaak wordt weggezet als een persoonlijke fout van het slachtoffer met de opmerking: ‘Je hebt gewoon de verkeerde man uitgekozen.”
Wat is femicide?
In 1976 introduceerde expert en activist Diana Russell de term femicide. Daarmee bedoelt ze 'de moord op vrouwen door mannen met als motief haat, minachting, plezier of een gevoel van bezit over de vrouwen' en 'de moord op vrouwen door vrouwen hatende mannen'.
Hulp vragen blijft lastig
Hulp vragen blijft moeilijk voor slachtoffers. “Er is angst voor meer geweld en een gebrek aan directe bewijslast", zegt Ten Zweege. Ook mannelijke slachtoffers lopen tegen problemen. "Mannen ervaren vaak schaamte en herkennen zichzelf niet als slachtoffer, omdat dit niet past bij het stereotype van een man.”
"Je verleden hoeft niet je toekomst te bepalen"
Met haar werk en lezing in de bibliotheek Almelo wil Ten Zweege meer bewustwording creëren over het herkennen van signalen van partnergeweld. “Veel van het geweld is onzichtbaar omdat het zich vaak achter de voordeur afspeelt. Het is daarom belangrijk om de signaleren te herkennen. Zelf heeft Ten Zweege ook in een gewelddadige relatie gezeten. “Destijds was dat heel moeilijk en verschrikkelijk, maar inmiddels gaat het goed met mij”. Ze sluit hoopvol af: “Je verleden hoeft niet je toekomst te bepalen. Veel mensen maken dit mee en weten hun leven weer op te pakken.”
Dinsdag 10 december om 20.00 uur geeft Tessel ten Zweege een lezing over femicide. Vorig jaar verscheen haar boek Femicide. Verder schreef ze de boeken 'Dat Zou Jij Nooit Toelaten' en 'Voorbij de verbijstering'. Ze schreef en presenteerde ook de serie 'Tessel in Cyberspace' voor Omroep HUMAN. Toegang gratis.
