'Herinvoering' van de grenscontroles in Twents grensgebied: fuik of farce?

De politiek en de transportsector waren in alle staten toen het kabinet onlangs de herinvoering van grenscontroles aankondigde. In navolging van de oosterburen, die daar drie maanden geleden al aan waren begonnen. Grensburgemeesters schreven een gezamenlijke brandbrief aan PVV-minister Marjolein Faber met het verzoek om de controles per 9 december vooral niet uit te voeren. En in de Euregioraad werd bijna unaniem een resolutie aangenomen waarin wordt uitgesproken dat controles vooral niet de bedoeling kunnen zijn.

11:53 Hoofdstraat-Overdinkelstraße

Het effect van de Duitse grenscontroles werd duidelijk op de A1 bij De Lutte. Wie daar Duitsland inrijdt, komt ter hoogte van grensovergang De Poppe terecht in een fuik. Daar worden automobilisten geselecteerd voor een controle. Het levert dagelijks files op.

Maar hoe gaat dat nu op de eerste dag van de verscherpte controles aan de Nederlandse kant? Aangekomen bij misschien wel de meest verwarrende grensovergang van Twente - want waar eindigt Glane en waar begint Gronau? - heerst er vooral een serene rust.

Opvallend aan de overgang in de bocht van de Hoofdstraat/Overdinkelstraße, waar de kwaliteit van het wegdek het onderscheid tussen beide landen verraadt, is dat de grens dwars door viszaak Rick's Vis loopt. Dat werd even zichtbaar in coronatijd. Toen aan Nederlandse kant horecazaken dicht moesten, zette het visrestaurant op slimme wijze een partytent op het Duitse terras om gasten alsnog te kunnen ontvangen.

12:04 Gronausesestraat-Losserstraße

Een stukje verderop in Gronau, op de Overdinkelstraße, rijdt rond het middaguur zowaar een politiewagen. Een Duitse welteverstaan. Maar vlak voor de grensovergang maakt de Polizei rechtsomkeert. Ze zijn er vandaag in ieder geval niet om controles uit te voeren.

Iedereen die wel eens over de grens bij Gronau rijdt, weet dat de kans om aan de kant te worden gezet net iets meer dan nihil is. Na de uitwerking van het Schengenakkoord is in de loop van de jaren negentig het aantal grenscontroles drastisch gedaald. Het mogen niet eens controles genoemd worden, maar Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV). Dat houdt in dat steekproefsgewijs wel eens een auto aan de kant wordt gezet.

Maar dan moet er natuurlijk wel marechaussee aanwezig zijn. En dat is in het Enschedese grensgebied zelden het geval. Aan de Duitse kant van de grens - met name aan de Enscheder Straße - wil er vooral in de late avonduren nog wel eens een wagen van de Landespolizei actief zijn. Die pikt er overigens vooral witte kentekenplaten tussenuit, mogelijk in verband met drugstoerisme. Na de legalisering van softdrugs in Duitsland en het invoeren van controles aan de A1 lijkt er bij Glanerbrug wel opvallend minder gecontroleerd te worden.

12:12 Gronausestraat-Enscheder Straße

Deze maandag wordt de enige obstructie bij de drukke grensovergang tussen Glanerbrug en Gronau gevormd door drie mensen met een Europese vlag. Voor voetgangers welteverstaan, want raadsleden Erik Kemp (Volt Enschede) en Martin Grewer (Volt Münster) hebben het onstuimige herfstweer getrotseerd om op het voetpad over de Glanerbeek, de natuurlijke grens tussen Nederland en Duitsland, te protesteren tegen de grenscontroles. Controles die er dus niet zijn.

"Wij dachten: als er symboolpolitiek wordt gevoerd over het sluiten van de grenzen, dan bedrijven wij EU-vriendelijke symboolpolitiek", aldus Erik Kemp. Uit de geluidsboxen die de Volt-leden hebben meegenomen klinken Nederlandse en Duitse klassiekers, zoals Over de Muur van Klein Orkest.

Maargoed: waar protesteren ze eigenlijk tegen? Er is immers geen politiewagen of marechaussee te zien. "Het gaat ons al om het beeld van grenscontroles dat wordt uitgedragen", zegt Martin Grewer. "Hoeveel Nederlanders en Duitsers zullen denken: 'Ik heb geen zin in een controle, laat dat bezoek aan de kerstmarkt in Münster op de markt in Enschede maar een keer zitten'."

Dat belemmert volgens Volt al het idee van open grenzen. Bovendien staat de partij een ander beleid voor als het om controles gaat. "Als het noodzakelijk is voor de veiligheid, dan zijn we daar niet op tegen. Maar dan hoeft het ook niet per se in de nabijheid van de grens te gebeuren, als de Nederlandse en Duitse autoriteiten goed met elkaar samenwerken."

12:29 N35-B54

Hoe dan ook, het grensverkeer rondom Enschede heeft deze maandag nog niets te duchten van die verscherpte controles. Zelfs bij de op één na grootste grensovergang in Twente, de N35/B54, is geen spoor van blauwe uniformen te bekennen. En op de keper beschouwd mag dat ook geen verrassing heten.

In een Kamerdebat over de invoering van grenscontroles legde NSC-partijleider Pieter Omtzigt vorige week met een vraag over bemensing het probleem bloot. Minister Marjolein Faber gaf toe dat er een capaciteit van 50 personen is bij de marechaussee. "Ik denk dat het een uitdaging zal zijn om met 50 mensen de grenzen van Nederland goed te bewaken", aldus Omtzigt.

Ook uit een artikel in het magazine van de Koninklijke Marechaussee blijkt dat er van de controles niet te veel moet worden verwacht. In feite wordt het huidige steekproefsgewijze toezichtsregime iets uitgebreid. Geen stilstaand verkeer dus. De transportsector ligt er volgens Oost Nieuws al niet meer wakker van. Daarmee lijkt de herinvoering van grenscontroles vooral een farce. Want ook de PVV-stemmers zal er een ander beeld bij hebben gehad.