In Depot: de Enschedese meester-brandkastkraker

Chiel van der W., oftewel Michiel van der Wijk (73), was in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw de absolute brandkastkraker-baas van Oost-Nederland. Tot een partij goudstaven uit de kluis van de Enschedese juwelier Budde een eind aan zijn carrière maakte. Hij kraakte een fortuin bij elkaar, maar hield er niets aan over. Wat rest zijn de verhalen en het gereedschap waarmee hij zijn werk deed.

Alle winkels in de Enschedese binnenstad

Chiel was actief in heel oost-Nederland, maar zijn thuisstad heeft vermoedelijk het meest van zijn nachtelijke activiteiten gemerkt. Alhoewel… vaak ook niet. Naar eigen zeggen is er geen winkel in de Enschedese binnenstad waaraan Chiel van der W. geen clandestien bezoek heeft gebracht. Stond er een brandkast, dan werd zo’n bezoek verlengd om die te kraken. Stond er geen, dan vertrok hij weer. Zonder dat er een haan naar kraaide.

Vakliteratuur en inbrekersgereedschap

‘Theorie en praktijk van inbraakpreventie’. Edwin Plokker, conservator van de Enschedese MuseumFabriek, heeft het boek uit de collectie van Van de meesterkraker. “Vakliteratuur voor inbrekers.” Typografie en omslagontwerp verraden dat het hoogtepunt van de Enschedese brandkastkraker alweer decennia achter hem ligt. Hij schonk zijn gereedschap aan het museum; ook de misdaad hoort bij het verhaal van de stad.

Voor galg en rad

In het geval van Van Wijk begint dat verhaal al in zijn vroegste jeugd. Een disfunctioneel gezin, zoals we dat heden ten dage zouden zeggen. Vader steekt moeder neer, de jonge Chiel is getuige. Moeder overleeft maar raakt invalide, vader draait de bak in. Chiel groeit op voor galg en rad in een afdakwoning van de Gaskrim, de met stip armste wijk van de stad. School is er niet bij.

Hij wordt uit huis geplaatst en komt terecht in jeugdzorginstellingen. Een tijdje. Als hij zestien is, vindt hij het welletjes en trekt in bij een broer.

Brommers en dure auto’s

Even heeft hij een baantje bij een fietsen- en bromfietsenhandel aan de Haaksbergerstraat. Chiel heeft goede handjes en sleutelt graag. Tot hij een bestelling van een klant moet opnemen en doet alsof ‘ie daar aantekeningen van maakt. Lezen en schrijven kan hij niet en hij schaamt zich zo dat hij de kuierlatten neemt en nooit meer terugkomt.

In de jaren die volgen leert hij zichzelf inbreken en kluizen kraken. De spullen die daarvoor nodig zijn, jat hij bij elkaar. Specialistisch gereedschap maakt hij zelf. Chiel groeit uit tot Van der W., de meest notoire kraker van Oost-Nederland. De buit wordt besteed aan levensonderhoud, later ook aan dure auto’s en hij deelt het uit aan gezinnen die het net zo arm hebben als hij het had.

Het raadsel van de acht goudstaven

Na een - opnieuw - succesvolle kraak, dit keer bij een juwelier in Ootmarsum, gaat het mis. Ondanks een zorgvuldige voorbereiding, zoals altijd. Chiel is met zijn hondje de winkel binnengelopen om een goedkoop sieraadje op de kop te tikken en ondertussen de zaak te verkennen. Het keffertje scharrelt de winkel door, Chiel haalt het beestje verschillende keren met een verontschuldiging aan het adres van de verkoper terug.

Er staat een brandkast. Als Chiel vraagt of hij even naar het toilet mag, ontdekt hij de zwakke plek: het wc-raampje. Diezelfde nacht nog zet hij de kraak. Zijn broer staat op de uitkijk terwijl Chiel binnen bezig is met zijn snijbrander. Het levert de mannen een partij juwelen, een boekje met gouden met munten en acht goudstaven op.

Broerlief duikt het Enschedese nachtleven in om het succes te vieren. De buit verstoppen kan de volgende dag ook nog wel. Denkt hij.

’s Ochtends staan er agenten bij broerlief op de stoep. De goudstaven worden gevonden en in beslag genomen, de broers Van der Wijk zijn er gloeiend bij. Ze worden afgevoerd naar het politiebureau in Almelo. Op de bovenverdieping, waar alleen agenten toegang hebben, liggen de goudstaven. Chiel en zijn broer worden veroordeeld en draaien voor jaren de bak in.

De goudstaven verdwijnen spoorloos. Tot op de huidige dag.

Een nieuw bestaan: inbraakpreventie

Chiel heeft inmiddels een gezin en geeft eindelijk gehoor aan de smeekbeden van zijn vrouw: hij betert zijn leven. Als hij zijn straf heeft uitgezeten, kan hij lezen en schrijven. Met zijn cv komt hij nergens aan de bak, maar met enige regelmaat zet hij zijn kennis in om agenten, woningcorporaties en woningeigenaren de fijne kneepjes van het inbrekersvak bij te brengen.

Zeg: de ‘Theorie en praktijk van inbraakpreventie’.