Enschedees college maakt een diepe knieval in de zaak Ardesch

De zaak Ardesch draait om een langlopend conflict tussen ondernemer Gertjan Ardesch en de gemeente Enschede. Ardesch was klokkenluider in een dubieuze vastgoedtransactie in werd op oneigenlijke gronden voor de rechter gedaagd. Hij verloor alles wat hij had, inclusief zijn gezondheid. Bleker en Kradolfer bezochten hem na een ziekenhuisopname en amputatie van zijn linkervoorvoet. Een bacterie leidde al eerder tot verlies van zijn grote teen. Volgens zijn artsen is er een link tussen de aandoening en een verminderde weerstand als gevolg van stress.

Ook excuus richting de gemeenteraad

Het college maakt, bij monde van Bleker, ook excuus in de richting van de gemeenteraad. Die is meermaals met een kluitje in het riet gestuurd: ‘Wij hebben uw Raad tot onze spijt onjuist en onvolledig geïnformeerd’.

De zaak loopt eind 2016 uit de rails. Ardesch trok in 2015 aan de bel over een dubieuze vastgoeddeal tussen de gemeente en een foute vastgoedontwikkelaar. Een paar topambtenaren zetten een juridische val, slepen een wethouder en collega’s mee, en brengen de klokkenluider voor de rechter. In 2019 volgt de uitspraak, waarin Ardesch de facto in het gelijk wordt gesteld. De gemeente beweert alleen jarenlang het tegenovergestelde.

Een handjevol gemeenteraadsleden begint in 2020 vragen te stellen. Zij worden jarenlang met een gefingeerd verhaal het bos ingestuurd: Ardesch zou een wanbetaler zijn; toen een schikking, ondanks de serieuze pogingen daartoe niet lukte, zou in gezamenlijk overleg zijn besloten de rechter uitspraak te laten doen.

De feiten: Ardesch was geen wanbetaler, alle pogingen tot een schikking werden welbewust getorpedeerd en van een gezamenlijke beslissing om naar de rechter te stappen was geen sprake.

Het college erkent nu dat er te snel is aangestuurd op een rechtsgang en dat niet is onderkend dat de beginselen van behoorlijk bestuur met voeten zijn getreden door het gemeentelijke handelen. ‘Dit alles is bovenal niet zonder persoonlijke gevolgen gebleven voor dhr. Ardesch’, schrijft Bleker namens het college aan de raad.

Een onderzoek naar twee vragen

In september 2023 nemen D66, EnschedeAnders en de PVV een onderzoeker van Saxion in de arm om op in elk geval op twee vragen uit de hele zaak antwoord te krijgen. Het leidt tot een rommelig proces waarin de gemeente een aantal cruciale stukken achterhoudt. Desondanks volgt er een heldere conclusie: er is geen onderbouwing voor de manier waarop de gemeente heeft gehandeld in deze case.

Nationale ombudsman op het verkeerde been

Eind mei van dit jaar erkent wethouder (nu burgemeester van Losser) Jeroen Diepemaat, verantwoordelijk voor vastgoed en daarmee deze zaak, dat de Nationale Ombudsman in 2018 in de kwestie op het verkeerde been is gezet. De Ombudsman stelde in juni 2018 vragen en wilde vooral weten of de gemeente er wel alles aan had gedaan om een rechtsgang tegen Ardesch te voorkomen.

Het antwoord aan de Ombudsman paste in het opgezette verhaal: er was in samenspraak met Ardesch besloten om naar de rechter te stappen als het niet zou lukken om een schikking te treffen. Dat was een verdraaiing van de werkelijkheid: alle pogingen om tot een schikking te komen werden doelbewust getorpedeerd en er was bewust aangestuurd op rechtsgang. Maar de Ombudsman nam genoegen met die verklaring.

Diepemaat geeft na dat onderzoek van Saxion in een raadsdebat toe dat al ruim een jaar eerder, ver voordat de Ombudsman antwoord kreeg, klip en klaar was dat Ardesch het helemaal niet eens was met die rechtsgang. Van samenspraak was geen sprake.

Gemeenteraad unaniem: compensatie voor Ardesch

Begin juli besluit de gemeenteraad unaniem dat Ardesch een passende compensatie moet krijgen, dat er uitgezocht moet worden hoe het zo ver heeft kunnen komen en dat de gemeentelijke archivering op orde gebracht moet worden. Dat laatste omdat er in onder meer deze kwestie veelvuldig is gewezen op een onvolledig of moeilijk te ontsluiten archief, als oorzaak van de moeizame beantwoording van vragen.

Saillant is alleen dat uitgerekend in deze zaak alle relevante documenten over hoe er met Ardesch is omgegaan allang op tafel lagen. Na Wob- en Woo-verzoeken, onderzoek en publicaties van 1Twente.

Nader onderzoek, een raadsenquête?

Evengoed stelt Bleker in de brief die maandag naar de gemeenteraad ging dat nader onderzocht moet worden hoe het in deze kwestie zo mis kon gaan. En ‘vanuit welke belangen en in welke mate ... hierop al dan niet actief gestuurd' is. En dat onderzoek moet, zo stelt de burgemeester, extern gebeuren. Het college wil met de gemeenteraad een onderzoeksopdracht formuleren. Bleker noemde in een gesprek voorafgaand aan deze publicatie een raadsenquête als mogelijkheid.

Het dossier Ardesch en de verkoop van Spinnerij Oosterveld

Het college voert twee aanleidingen aan voor haar knieval in deze zaak. De eerste heeft te maken met een grondige duik in dat ‘dossier Ardesch’ en wat daaruit is gebleken. De tweede aanleiding schuilt in een onderzoek van de Rotterdamse Stichting KarMedia naar de dubieuze vastgoedtransactie, waarin Ardesch klokkenluider was.

Dat ging om de verkoop van Spinnerij Oosterveld aan vastgoedontwikkelaar Walas in 2016. KarMedia heeft in 2022 stukken over die transactie opgevraagd. Pas na bezwaar ontving de stichting een beperkt aantal veelal zwartgelakte documenten.

9.000 documenten en een ambtelijke conclusie

Eind november besliste de rechtbank in Zwolle dat Enschede zich opnieuw moest buigen over de aangeleverde stukken èn over de stukken die niet waren aangeleverd. Dat heeft uiteindelijk 9.000 documenten opgeleverd, waaruit ambtenaren zelf onder meer concluderen dat de gemeente zich niet heeft gehouden aan algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Met persoonlijke gevolgen voor Ardesch en juridische gevolgen rond dat informatieverzoek van KarMedia.

Samengevat, voor nu: de rechtszaken in 2017 tegen Ardesch waren niet nodig geweest. Dat het toch zover kwam, ‘past niet in het handelen van een rechtvaardige overheid’ En ‘het college is van mening dat van het stadsbestuur en de organisatie beter verwacht mag worden’. Dat geldt dan zowel de manier waarop er met Ardesch is omgegaan als die verkoop van Spinnerij Oosterveld.

Op dit moment is een onderzoek gaande naar de schade die Ardesch heeft geleden als gevolg van het handelen van de gemeente in deze kwestie. Dat onderzoek vloeit voort uit de motie die de gemeenteraad in mei van dit jaar anoniem aannam, waarin onder meer wordt opgeroepen de ondernemer passend te compenseren.