Digitale sloten en een app om je voordeur te openen roepen vragen op bij de Enschedese gemeenteraad: ‘Welkom in technologische top-regio Twente’
Woningcorporatie De Veste kondigde op 4 december aan digitale sloten te gaan plaatsen op de deuren van studentenwoningen op de UT-campus. Alleen te openen met een app, die data verzamelt en bijhoudt wanneer je naar binnen en naar buiten gaat. Het roept vragen op bij Enschedese raadsleden. De reactie van het college: ‘Welkom in top-technologische regio Twente’.
De Veste stelt dat er zorgvuldig wordt omgegaan met die data. Die is alleen bedoeld om het systeem te laten werken. En eventueel beschikbaar voor de politie, voor veiligheidsdoeleinden bijvoorbeeld. Raadsleden willen dat best geloven, maar deden maandagavond een appèl op het college om een uitspraak te doen over de wenselijkheid van dit soort gegevensverzameling in Enschede.
Een kwinkslag die niet goed viel
Het was Volt-voorman Erik Kemp (en data-deskundige) die maandagavond vragen stelde over het voornemen van De Veste om de studentenwoningen op de campus te voorzien van digitale sloten. Maar een groot deel van de Enschedese politiek sloot zich daarbij aan. D66, ChristenUnie, GroenLinks, CDA, Groep Van Ek/Woltjer, PVV, EnschedeAnders, de Partij voor de Dieren En BurgerBelangen Enschede deden dat expliciet. Ook de PvdA, die zich tijdens de vergadering aansloot bij de vragen, heeft zorgen.
Wethouder Arjan Kampman gaf namens het college antwoord. Hij opende met een kwinkslag: “Ik zou willen zeggen: welkom in de technologische top-regio Twente”. Dat viel niet lekker. En dat werd er bij de beantwoording van de vragen zelf niet beter op. Waar de raadsleden het college vroegen om er iets van te vinden, zei Kampman er niet over te gaan en er dus niets over te zeggen.
320 handtekeningen van studenten
Formeel en juridisch heeft het college ook geen stem in wat woningcorporaties doen en van welke technologieën zij gebruik willen maken. Dat is aan die corporaties en hun huurders. Maar de raadsleden vroegen het college een uitspraak te doen over het soort samenleving dat Enschede wil zijn, specifiek waar het gaat om data, privacy en dus de inzet van technologie. ‘Een ethisch appèl’, noemde Kemp het.
Daarbij hebben de huurders van De Veste op de campus een duidelijk geluid laten horen: 320 van hen hebben bij De Veste laten weten geen digitaal slot met een app als sleutel te willen. Ook hun bezwaren richten zich primair op die verzameling van data.
Behalve persoonsgegevens worden ook alle bewegingen rond deuren geregistreerd; de app houdt bij wanneer je naar binnen en naar buiten gaat. Wat hen betreft is dat een te grote inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. In dit geval speelt mee dat huurders geen vrije keus hebben, als het om data-gebruik gaat.
Privacyfunctionaris in gesprek met studenten?
Kampman zei zich niet te kunnen voorstellen dat een woningcorporatie niets met een dergelijk signaal van huurders zou doen, maar wilde niet verder gaan dan dat Enschede - natuurlijk - staat voor respect voor de levenssfeer en mensenrechten. Hij ziet vooralsnog geen rol voor het college als het om gebruik van dit soort technologieën gaat. In het vertrouwen dat die privacyrechten voldoende zijn en worden gewaarborgd.
Smart city Enschede
De verwijzing van wethouder Kampman naar top-technologische regio Twente komt niet uit de lucht vallen. Twente profileert zich als dè regio bij uitstek waar nieuwe technologieën worden ontwikkeld, met Universiteit Twente als laboratorium en innovatieve bedrijvigheid als spin-offs daarvan die werkgelegenheid en vooruitgang bieden. Anders gezegd: ontwikkeling en toepassing van technologie is strategisch beleid. Dat het college voorzichtig is met stelling nemen, als het om technologie gaat, is niet zo vreemd.
Enschede zelf heeft de ambitie om een ‘smart-city’ te zijn. Een stad waar technologie een belangrijke rol speelt om veilig, gezond en prettig te kunnen leven. Keerzijde is dat zich snel ontwikkelende technologie ook vragen oproept, onder andere over privacy. Vragen die lang niet altijd al zijn beantwoord.
Nog niet zo lang geleden ontstond er onrust rond WiFi-tracking, waarmee de stad met gegevens van mobiele telefoons het aantal bezoekers van de binnenstad en de bewegingen van winkelend publiek in kaart bracht. Dat leverde waarschuwingen en een forse boete op van de landelijke privacy-waakhond. Enschede werd bij de rechter uiteindelijk in het gelijk gesteld; er was te weinig bewijs voor privacy-schending. Hier lees je daar meer over.
Kanttekening bij die uitspraak: dat er geen privacyschending met data plaatsvindt, wil niet zeggen dat het niet plaats zou kùnnen vinden. Criminele hackers, andere belanghebbenden met minder nobele bedoelingen, fouten in algoritmes, gebrekkige regelgeving of mazen daarin zijn altijd een risico. Het is om die reden van belang dat er een goed maatschappelijk debat wordt gevoerd over de grenzen van de toepassing van techniek, stellen deskundigen. Zeker in een tech-stad zoals Enschede wil zijn.
Kampman nam wel een suggestie van PvdA-fractieleider Yara Hümmels mee, die voorstelde om de privacyfunctionaris van de gemeente er eens goed naar te laten kijken en met studenten in gesprek te gaan.
Kemp, en met hem meer raadsleden, vrezen dat die digitale sloten er toch gaan komen, ook als 320 studenten hem in eerste instantie niet accepteren en De Veste daar naar luistert. Zodra die vertrekken, worden die alsnog geïnstalleerd.
