Hengelo’s afvalprobleem? Kunstmatige intelligentie lost het in no-time op!

Vraag ChatGPT wat er mis is met de inzameling van plastic verpakkingen, metalen verpakkingen en drankkartons (PMD) bij de hoogbouw in Hengelo en de slimme chatbot legt meteen de vinger op de zere plek. In september 2024 heeft de gemeente de bovengrondse pmd-containers verwijderd en sindsdien moeten bewoners van hoogbouw doorzichtige pmd-zakken op gemarkeerde plekken op straat te plaatsen. Dat kan op specifieke dagen, maar in de praktijk blijken er dagelijks zakken te liggen. Dat kan op 340 plekken, op veel meer plekken dan dat er plekken met bovengrondse containers waren. Het leidt tot bijplaatsing van grofvuil, restafval en verrommeling van wijken.

Mogelijke oplossingen volgens ChatGPT:

1. Herintroductie van de bovengrondse containers

Als het aan ChatGPT ligt, dan komt er een herintroductie van de bovengrondse containers. Afval komt weer netjes terecht waar het in hoort, namelijk in een bak. Het is laagdrempelig en geeft flexibele inzamelmogelijkheden. Daarnaast houdt het ongedierte op afstand en afval waait niet meer de wijk in.

De slimme chatbot noemt het een uitdaging om verkeerd gebruik van containers aan te pakken en daarmee ook de overlast van afvaldump. Ja, laat dat nu nou nét één van de redenen zijn waarom er in Hengelo gekozen is voor een nieuw systeem. Is het dan toch niet zo'n geen goed idee om de bovengrondse containers terug te plaatsen? “Ze kunnen ook tijdelijk teruggezet worden", stelt ChatGPT. Geen onaardige suggestie: Hiermee wordt tijd gewonnen, de beleidsmakers kunnen terug naar de tekentafel en met een betere oplossing komen. De vraag is dan wel of die er komt vóór de verkiezingen van maart 2026, anders is het aan een nieuw college.

2. Verbeteren communicatie en vergroten bewustwording

ChatGPT denkt dat betere communicatie naar de inwoner en het vergroten van een stukje bewustwording kan helpen om problemen aan te pakken. “Start een brede campagne om bewoners te informeren over de juiste inzameldagen, locaties en het belang van correct afvalbeheer.” De chatbot stelt voor dat de communicatie kan worden verbeterd door flyers, campagnes op sociale media, buurtbijeenkomsten of gebruik van gebruik van apps of sms-notificaties om bewoners te herinneren aan inzameldagen.

Eén van de kritiekpunten op de nieuwe pmd-inzameling is dat er niet goed is gecommuniceerd over de invoering daarvan. Het nieuwe systeem werd versneld ingevoerd, nadat een werkgroep met raadsleden aanbevelingen hadden gedaan voor verbeteringen. Voormalig wethouder Jaqueline Freriksen wees de gemeenteraad er destijds al op (bij het aannemen van een amendement) dat de tijd die er was voor invoering kort was. Zij adviseerde dan ook om het nieuwe systeem op 1 januari 2025 in te voeren, maar de gemeenteraad koos ambitieus voor 1 september 2024.

3. Pilot met ondergrondse pmd-containers

Een ander voorstel dat ChatGPT doet is om een pilot op te zetten met ondergrondse pmd-containers in wijken met veel hoogbouw. Het voordeel is dat een bewoner niet meer anoniem zijn pmd kan inleveren. Elk huishouden heeft een afvalpasje om zijn afval in te leveren. Volgens de virtuele assistent kan het niet meer anoniem aanbieden van afval ervoor zorgen dat ook de bewustwording wordt vergroot. Door een container in de toekomst ook nog eens uit te rusten met slimme technologie kan een container herkennen of er wel of geen afvalzak met verpakkingen wordt aangeboden, dus of de juiste zak wel in de juiste container gaat.

4. Vaste afvalbrengpunten in de wijk met beheerders

Een andere oplossing die ChatGPT geeft, is om in wijken met veel hoogbouw vaste ophaal- en brengpunten te laten beheren door medewerkers of wijkvrijwilligers op vaste tijden. “Dit zorgt voor toezicht en de mogelijkheid voor een stukje educatie. Uitdagingen zijn wel de inzet van mensen en de coördinatie daarvan.”

Dit idee klinkt sympathiek op papier, maar lijkt - zeker als het gaat om de inzet van mensen en de kosten - niet erg realistisch. Alhoewel je inwoners zelf hierin ook een stukje eigenaarschap kunt geven en verantwoordelijkheid voor een schonere buurt. Wellicht ligt hier een rol voor zogenaamde buurt(afval)coaches, die bewoners aanspreken en helpen te besparen op hun afvalkosten, want uiteindelijk moet iedereen wel voor zijn afval betalen.

5. Boetes en handhaven

Het uitdelen van boetes wordt als belangrijke maatregel genoemd om afvaldump aan te pakken. De suggestie die ook wordt gedaan, is om een strengere handhaving te introduceren met een campagne tegen het dumpen van afvalzakken, zodat de boodschap wordt afgegeven dat het dumpen van afval niet wordt getolereerd en dat daar ook een stevige boete op staat.

Als het gaat om verkeerd scheiden van verpakkingen dan stelt ChatGPT wel dat er ruimte moet zijn voor het maken van fouten. “Veel mensen scheiden hun pmd niet goed, omdat ze niet goed weten wat erin mag. Coulance geeft ruimte om eerst te leren en aan te passen, bijvoorbeeld via gerichte voorlichting en daarna waarschuwingen.”

De chatbot zegt dat afvalscheiding voor sommige mensen complex is. Hoort een chipszak nu bijvoorbeeld wel of niet bij het pmd? “Direct straffen kan frustratie en weerstand oproepen.” ChatGPT zegt ook dat een afvalsysteem eerst goed moet zijn ingericht. “Als bewoners ervaren dat het onduidelijk is of als er te weinig containers zijn, dan is het oneerlijk om direct te straffen. Eerst moet het systeem goed werken.”

Een argument dat wordt gegeven om wel meteen een boete te geven voor verkeerd scheiden is gelijkheid. “Mensen die hun afval wél goed scheiden, voelen zich vaak benadeeld als anderen dat niet doen zonder consequenties. Een boetesysteem zorgt voor een gevoel van eerlijkheid.’

6. Beloon de inwoner voor goed gedrag

De door 1Twente ingebrachte suggestie of het een goed idee is om bewoners juist te belonen voor goed gedrag, wordt positief beantwoord. “Het kan bewoners stimuleren om actief en correct pmd-afval te scheiden.” ChatGPT ziet voor zich dat slimme containers in de toekomst de hoeveelheid of het gewicht van het aangeboden pmd-afval registeren en ook kunnen zien of het wel om pmd gaat.

Hoe moet zo'n beloningssysteem dan werken volgens ChatGPT? Nou, door mensen die hun afval goed aanbieden milieupunten te geven, die elk jaar ingewisseld kunnen worden voor bijvoorbeeld kortingen op gemeentelijke belastingen, een extra afvalquotum, energiebesparende producten of cadeaubonnen om bij lokale winkels te besteden. Hoe meer pmd je goed aanbiedt, hoe meer milieupunten je spaart. De chatbot noemt de kosten wel een uitdaging, waaronder de inzet van slimme technologie en de implementatie van beloningsmechanismen.

7. Nascheiden

Op de vraag of nascheiden dan het ei van Columbus is, antwoordt ChatGPT dat dit door veel experts wordt gezien als een systeem met aanzienlijke voordelen, maar dat het per definitie niet in alle situaties het beste systeem is. “Of het het meest geschikte systeem is, hangt af van verschillende factoren, zoals de lokale infrastructuur, kosten, gedrag van bewoners en de kwaliteit van de afvalstroom.”

ChatGPT noemt als voordeel de hogere kwaliteit van scheiding. “Professionele nascheidingsinstallaties zijn vaak beter in staat om pmd van andere afvalstromen te scheiden dan individuele bewoners. Geavanceerde technologieën, zoals optische sorteermachines, magnetische scheiders en luchtfilters halen zelfs de kleinste verontreinigingen eruit.” Ook wordt gewezen op een lagere drempel voor bewoners en efficiëntie bij inzameling. “Met nascheiden is er vaak maar één afvalstroom nodig (restafval), wat de complexiteit vermindert. Het systeem is eenvoudig en overzichtelijk voor bewoners.”

Nadelen die ChatGPT geeft voor nascheiding zijn de hogere kosten voor de infrastructuur.

“Nascheiden vereist geavanceerde sorteerinstallaties, wat aanzienlijke investeringen met zich meebrengt.” En dan is er nog het energieverbruik: “Het proces van nascheiden kost meer energie dan wanneer afval aan de bron correct wordt gescheiden. Denk aan transport naar sorteerinstallaties en de energie-intensieve scheidingsprocessen zelf.”

De chatbot wijst ook op een minder grote bewustwording bij de inwoner. Als die zelf geen afval hoeven te scheiden, kan dit het bewustzijn over afvalreductie en recycling verminderen. “Dit kan negatieve gevolgen hebben voor andere duurzaamheidsdoelen.”

Conclusie inzameling

De conclusie van ChatGPT is dat de optimale oplossing waarschijnlijk een combinatie van systemen en maatregelen is, bijvoorbeeld ondergrondse containers voor grotere complexen en gemeenschappelijke inzamelpunten voor kleinere gebouwen, gekoppeld aan slimme technologie voor efficiënte planning van het ophalen van afval.”

ChatGPT is het ermee eens dat het aanbieden van afval moet zo laagdrempelig mogelijk zijn om ervoor te zorgen dat bewoners hun afval op een nette en duurzame manier kunnen afvoeren. “Dit voorkomt situaties waarin mensen afval dumpen op ongewenste plekken omdat ze geen alternatieven hebben.” Ook het in stand houden van een pakket aan serviceverhogende maatregelen kan volgens ChatGPT bijdragen aan een betere inzameling, waaronder laten ophalen van grof vuil en gratis wegbrengen van bijvoorbeeld matrassen, piepschuim of autobanden.