Belofte verbroken: minister verlangt van Enschede tóch meer asielplekken dan afgesproken

Het staat er zwart op wit, in een brief van toenmalig staatssecretaris Eric van der Burg (VVD). Hij geeft eind juni 2023 zijn 'bestuurlijke commitment' aan de toezegging zoals die door commissaris van de koning Andries Heidema binnen de provinciale asielplannen is gedaan: niet meer dan 550 asielzoekers in Enschede over een periode van vijf jaar.

Azc aan de Parkweg

Alleen onder die voorwaarde is de gemeenteraad bereid geweest om uiteindelijk zelf een belofte aan omwonenden van het vliegveld te verbreken. De noodopvang in Hangar 18 werd nog één keer tijdelijk verlengd om een semipermanent azc te kunnen bouwen aan de Parkweg. Die asielopvang werd na een flinke vertraging in november jongstleden officieel geopend.

Oke, voetnoot: voor een deel van de raadsfracties - waaronder GroenLinks, D66 en PvdA - had er geen hard limiet hoeven zitten op het aantal asielopvangplekken in Enschede. Maar de keiharde voorwaarde was nodig om BBE en VVD over de streep te trekken en daarmee een raadsmeerderheid te bereiken.

Provinciale plannen

Bij het college van B&W is een recente brief van asielminister Marjolein Faber (PVV) dan ook in het verkeerde keelgat geschoten. In de brief uit december wordt het 'verdeelbesluit' gecommuniceerd. Dat is een uitvloeisel van de zogeheten Spreidingswet (verplichte verdeling van asielplekken) die nog altijd niet is ingetrokken, ondanks deelname van de PVV aan het kabinet.

Provincies hebben - op basis van het (vrijwillige) aanbod van gemeenten - daarom onlangs asielplannen bij het kabinet ingediend, zo ook Overijssel. Omdat er landelijk 6.000 plekken te weinig zijn aangedragen, worden deze naar rato toegewezen aan gemeenten. Volgens de minister wordt daarbij op eerlijke wijze rekenschap gehouden met de capaciteit en eerdere bijdragen van gemeenten.

Extra taak, extra verdeling

En daar lijkt in het verdeelbesluit van Faber ook best wat voor te zeggen. De gemeente Borne hoeft bijvoorbeeld helemaal geen asielzoekers op te vangen. De minister gaat dus blijkbaar akkoord met de lezing van Borne dat er in het verleden met het Azc Azelo al genoeg is bijgedragen aan landelijke asielopgaven.

Waarom staat er achter Enschede dan toch een extra opdracht om 21 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv'ers) opvang te verlenen? Het besluit van minister Faber geeft daar zowaar antwoord op: de amv'ers worden niet geschaard onder 'reguliere' asielzoekersopvang. Landelijk zit het men er behoorlijk mee in de maag om voor deze groep goede opvangplekken te vinden. Het is daarom omschreven als een extra taak, die ook als zodanig onder gemeenten is verdeeld.

Vertrouwen geschonden

Desondanks is het volgens het college van B&W totaal onduidelijk waarop minister Faber zich bij haar verdeelbesluit baseert. In de bezwaarbrief worden termen als 'ondoorzichtig' en 'willekeur' gebezigd. Volgens B&W was de afspraak klip en klaar: geen enkele extra opgave op gebied van asielopvang, los van de huisvesting van statushouders.

'Het opleggen van aanvullende verplichtingen ondermijnt de samenwerking en zet een precedent dat schadelijk kan zijn voor toekomstige bestuurlijke relaties', schrijven B&W aan Faber. De extra opgave van 21 amv-plekken moet daarom van tafel, vindt het college. Te meer omdat de plekken binnen zes maanden geregeld moeten zijn en de Spreidingswet een verplichting is waarop sancties kunnen staan. Wordt vervolgd.