Boerenbelangen Wierdense Veld in de knel: LTO Noord pakt andere rol in gesprekken over het gebied

Het Wierdense Veld is een van de aangewezen Natura 2000-gebieden in Overijssel. Het is zo'n 420 hectare groot en in het gebied is nog levend hoogveen te vinden. Het gaat om een stuk van 125 vierkante meter. Dat klinkt als niet veel, maar legt beheerder Landschap Overijssel uit, het gros van het gebied is herstellend hoogveen en met de juiste maatregelen kan dit aangroeien tot levend hoogveen. Er ligt een verplichting om de natuur te herstellen en te behouden.

Vernatten en drinkwaterwinning

De belangen in het gebied zijn divers. Hoogveen houdt van natte voeten, maar het blijkt lastig om water in het natuurgebied vast te houden. In het verleden werd er namelijk turf gestoken, hierdoor ontstonden er lekken in de bodem waardoor het water wegliep. Vlak ernaast pompt Vitens water op voor de drinkwatervoorziening en voor boeren is een lagere grondwaterstand in het voorjaar gunstig zodat ze hun gronden kunnen bewerken.

Bram Egberts is melkveehouder en zijn boerderij ligt zo'n vijfhonderd meter van het natuurgebied af. "Het is hier prachtig boeren, de grond is goed, het gebied is mooi en we hebben geen problemen met het natuurgebied. Maar we zitten al wel ruim twintig jaar in onzekerheid over wat er gaat gebeuren. Eerst was het afwachten óf het Wierdense Veld zou worden aangewezen als Natura 2000-gebied en nu is de vraag welke maatregelen er op ons afkomen. Er zijn hier al zes boeren gestopt en zo'n duizend koeien zijn weg. Wanneer is het genoeg?"

Emoties

De emoties rondom drinkwaterwinning, de verplichting om het gebied te vernatten en de daarvoor benodigde maatregelen liepen hoog op. In 2019 bezette een groep boeren het Wierdense Veld met trekkers om aandacht te vragen voor die tegenstrijdigheid. Egberts was erbij. "Met mijn boerenverstand snap ik niet dat je drinkwater kunt blijven oppompen naast een gebied dat moet worden vernat. Het is afhankelijk van regenwater, er is geen andere aanwas."

Herstelmaatregelen

Een paar jaar geleden is begonnen met herstelmaatregelen in het gebied, zodat het water blijft waar men het wil hebben: in het natuurgebied. Er zijn dammetjes aangelegd, lekken in de bodem gedicht en bomen gerooid om meer water vast te houden. Nu wordt onderzocht welke maatregelen rondom het Wierdense Veld nog nodig zijn om het natuurgebied te beschermen.

Volgens LTO Noord-bestuurder Martin Immink ligt er een plan om nog 180 hectare landbouwgrond te vernatten. "Hier ligt een sloot, die wordt dan gedempt en verlegd. Zo bouw je als het ware een bufferzone in waar het waterpeil wordt verhoogd. Maar dat betekent ook dat reguliere teelt zoals gras, mais en aardappels moeilijk wordt."

In het begin zat LTO Noord, mede op verzoek van de boeren zelf, in een zogeheten 'trekkersrol' aan tafel. Maar door de veranderende wet- en regelgeving en steeds strenger wordende eisen vindt de boerenorganisatie dat zij niet meer op de juiste manier voor de belangen van de boeren kan opkomen.

Melkveehouder Bram begrijpt de beslissing wel. "Het wordt steeds ingewikkelder, LTO Noord heeft er wel voor gezorgd dat wij als boeren en omwonenden overal bij betrokken waren, bij alle werkgroepen. Maar ik snap dat ze nu in een andere rol mee willen praten."

Alternatief

Op verzoek van omwonenden wordt gekeken naar een alternatief, aldus Immink. "Een damwand langs de sloot op de huidige plek die rust op de dichte leemlaag, zodat het water als in een badkuip blijft staan. Dat zou betekenen dat die 180 hectare extra bufferzone rondom het Wierdense Veld niet nodig zou zijn. Dan kunnen boeren hier hun boterham blijven verdienen.

"Op de vraag of boeren bereid zijn om meer aan natuurbeheer te doen en 'anders' te gaan boeren, knikt de LTO Noord-bestuurder instemmend. "In de afgelopen twintig jaar is er al veel veranderd, er wordt veel minder kunstmest gebruikt, net als minder bestrijdingsmiddelen. Ik ken een boer die wil best veertig hectare van zijn grond in natuurbeheer doen. Maar dat kan niet, daar is geen langlopend contract voor af te sluiten en aan het einde van de maand moet de rekening aan de bank wel betaald kunnen worden."