Hengelose oud-burgemeester Kerckhaert: 'Fusieplannen hebben ons Deurningen gekost'

Het ging begin deze eeuw goed met de stad, maar Kerckhaert klopt zichzelf daarbij niet op de borst: "Er werd veel gebouwd. De nieuwe bieb, Metropool, verschillende buurthuizen. En het ging goed met het bedrijfsleven. Dat lag niet zozeer aan mij en het college, maar het bracht wel nieuw elan in de stad. Daar moesten we trots op zijn en ik vond dat we dat best mochten uitstralen." Hij schreeuwde het in 2006 bijna van de daken: "Dat jaar scheurde ik met een klein autootje, met daarop de tekst 'I love Hengelo' over de Markt, haha."

Trots was hij allerminst op Hengelo toen hij in 2000 aan z'n taak begon. Niet op de binnenstad in elk geval: "Hengelo had jarenlang gespaard voor een grote herinrichting van het centrum. Een nieuw plaveisel, de door de ondernemers geschonken Brinktoren en de lichtlindes werden dat jaar onthuld."

Na de champagne volgde de kater: "Niemand vond dat grijze straatwerk mooi. De schetsen kwamen niet overeen met de werkelijkheid. Wat ook meespeelde was dat aan de binnenstadondernemers baatbelasting was opgelegd om bij te dragen in de kosten, maar al snel besloten we daar met terugwerkende kracht een streep doorheen te zetten. Ze kregen hun geld terug."

Uiteindelijk heeft het daarna ruim 20 jaar geduurd voordat het centrum een aangezicht kreeg waar de Hengeloërs wél trots op zijn.

Frank Kerckhaert werd geboren Westdorpe in Zeeuws-Vlaanderen, een uithoek die best wat overeenkomsten vertoont met Twente. "Meest opvallend is de verhouding katholieken/protestanten. Die is in beide gebieden zo'n 50/50. Misschien dat ik me hier daarom zo thuis voel?"

Zeepbel

Voor zijn burgemeesterschap in Hengelo - hij was 50 toen hij hier terechtkwam - had Kerckhaert carrière had gemaakt als directeur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Daarvoor was de afgestudeerde demograaf (Universiteit van Tilburg) raadslid en wethouder in Arnhem. Enkele jaren voordat hij in Hengelo begon, was de Dubbelstad/Twentestad-droom als een zeepbel uiteengespat. Hij voelde niet de behoefte om die nieuw leven in de blazen: "Ik was geen voorstander. Wel van samenwerking, niet van fuseren."

In Twente ziet hij het er de komende decennia ook niet van komen: "Een grote Twentse gemeente komt er niet. In Twente zou je hooguit kunnen denken aan vijf gemeentes, met de vier grote steden Enschede, Hengelo, Oldenzaal en Almelo als middelpunt en nog eentje ten westen daarvan."

IJsbaan Twente, FBK Stadion, Topsporthal IISPA

In de jaren van zijn burgemeesterschap kwam Netwerkstad Twente van de grond. "Dat was het schoolvoorbeeld van goede samenwerking tussen Hengelo, Enschede, Almelo en Borne. Later voegde Oldenzaal zich daar nog bij. We stampten zestien projecten uit de grond of zorgden voor een fikse upgrade." Hij noemt IJsbaan Twente, FBK Stadion, Topsporthal IISPA in Almelo, de goede woningbouwafspraken. Uiteindelijk verdween Netwerkstad Twente van het toneel en nam Regio Twente, onder leiding van de Enschedese burgemeester Peter den Oudsten de regie over.

Toen Kerckhaert begon aan z'n eerste ambtstermijn kreeg hij van z'n voorganger Wolter Lemstra de opdracht mee om van Hart van Zuid iets moois te maken. Daarnaast moest CS Hengelo CS Twente worden ('Dat is helaas niet echt gelukt') en moest Hengelo zich internationaal doen gelden. "Ik vond dat we te weinig gebruik maakten van onze centrale ligging in West-Europa. Denk de landgrenzen weg! De toenmalige burgemeesters van Münster en Osnabrück waren heel gedreven, maar het bleef moeilijk om die ideeën boven de rand te krijgen."

Fusieplannen pakten averechts uit

De fusie-fantasieën van Lemstra en Wieringa hebben Hengelo en Enschede uiteindelijk niets gebracht. Sterker nog, ze voorkwamen dat de steden verder konden groeien. Kerckhaert: "De veertig grootste steden van Nederland kregen vanaf de jaren negentig de mogelijkheid te groeien door óf extra woningbouw óf gemeentelijke herindeling. Omdat Hengelo, Enschede en Borne, toen het geld daarvoor werd verdeeld, bezig waren met Twentestad visten ze achter het net. We werden zelfs gestraft door de provincie. Zo mochten we 25 jaar lang niets bijbouwen en moest bijvoorbeeld Borne Bornerbroek afstaan aan Almelo en kon Hengelo geen aanspraak maken op Deurningen."

Huidig wethouder Gerard Gerrits ziet Hengelo de komende jaren graag groeien naar 100.000 inwoners en hij verwacht ook dat dat kan, mits Hengelo maar interessant genoeg wordt voor die nieuwe inwoners. Kerckhaert, die als afgestudeerd demograaf alles weet over bevolkingsopbouw, gaf twee jaar geleden al aan dat dat wat hem betreft luchtkastelen zijn: "Die schaalsprong lukt alleen als Borne erbij komt of als zich op het vliegveld een bedrijf van ASML-achtige allure weet te vestigen."