Enschedese buurtschap vreest opnieuw voor windturbines aan rand Aamsveen: 'Zeker is dat we gaan knokken'

Er hingen al eerder spandoeken in de Zuid-Esmarke, het buitengebied dat grofweg wordt begrensd door de bebouwde kom van Enschede en Glanerbrug, de landgrens en de Knalhutteweg. We schrijven 2017 als bewoners Dimitri Lasscher en Laurens Kromhof het voortouw nemen in protestacties. 'Geen windpark bij het Aamsveen', luidt dan het credo.

Van Enschede Wekt Op tot provinciale regie

Op dat moment is Enschede Wekt Op in de afrondende fase. Het participatieproject zal de basis vormen voor de lokale Energievisie, dat weer de inbreng wordt van de gemeente Enschede binnen de Twentse afspraken in de Regionale Energiestrategie. En die 'RES' zou dan eigenlijk weer het uitgangspunt moeten zijn van het beleid van het provinciebestuur, dat min of meer de eindverantwoordelijke is.

Over het succes van Enschede Wekt Op zijn de meningen verdeeld. Achteraf gezien is er in ieder geval niet veel over van de uitkomsten. De meeste focusgebieden voor windturbines en zonneparken van toen zijn gaandeweg de rit gesneuveld. En ook de politieke koers is veranderd.

Omdat de Enschedese gemeenteraad alleen onder voorwaarden twee of drie locaties langs de N18 bij Usselo wilde aanwijzen als zoekgebied, nam de provincie de regie - die het volgens de Elektriciteitswet ook heeft - en werd het hele buitengebied opengesteld voor maximaal vier turbines. De 'afspraken' binnen de Regionale Energiestrategie hebben nooit juridische binding gehad. Ze hoeven dus niet nageleefd te worden. Het nieuwe provinciebestuur heeft gekozen voor een sterkere focus op windenergie.

Zorgen zijn nooit weggeweest

Het is wellicht een wat lange aanloop in een verhaal over de protestdoeken die afgelopen weekend in het buitengebied zijn geplaatst, maar wel een essentiële aanloop. Na de afronding van Enschede Wekt Op in 2017 waanden de omwonenden van het Aamsveen zich in ieder geval tot 2030 veilig voor initiatieven voor windturbines.

De angst voor een opleving van de discussie is echter altijd gebleven. Al was het maar omdat bij het opstellen van de lokale Energievisie tóch de milieueffecten van een windpark bij het Aamsveen zijn onderzocht. Bovendien houdt de gemeente Enschede in de nieuwe Omgevingsvisie (het 'toekomstbeeld' van Enschede) ruimte vrij voor het plaatsen van windturbines bij het natuurgebied.

'Er zijn effectievere manieren te bedenken'

In februari zijn de bewoners van de Esmarke ingelicht over de aanvraag voor het Windpark Aamsveen. Hoewel dat voor velen, gezien de discussies uit het verleden, niet als een totale verrassing kwam, is het spel weer op de wagen.

Het steekt bewoners dat enkele grondeigenaren in het gebied voor hun gevoel niet open en eerlijk zijn geweest over het voornemen om met Pure Energie in zee te gaan. "De afgelopen jaren is op verjaardagen of feestjes gevraagd of zij open zouden staan voor windturbines. Daar is ontwijkend op geantwoord", aldus Dimitri Lasscher. "In het verleden hebben deze mensen zelfs onze petitie tegen windturbines ondertekend."

Lasscher houdt er rekening mee dat - als de plannen doorgaan - een van de turbines op ruim 400 meter van zijn woning komt te staan. De beoogde turbines zouden een tiphoogte van 200 tot 280 meter kunnen krijgen. Hoewel het parlement er nog een beslissing over moet nemen lijkt het erop dat de nieuwe afstandsnormen tweemaal de tiphoogte gaan worden. Pure Energie zegt zich aan deze normen - en andere regels zoals voor geluid - te moeten en zullen houden.

Het geluid dat de windturbine produceert is een van de grootste zorgen van Dimitri Lasscher, simpelweg omdat dat pas tot uiting komt als tot uiting komt als zo'n turbine er eenmaal staat. "Geen onafgebroken geluid dat je gehoor misschien nog kan filteren, maar het voortdurend rondgaan van de rotorbladen."

Na zonneparken ook windturbines?

En het is volgens Lasscher niet dat er nu niets aan duurzame energie wordt gedaan in het buitengebied. Op veel daken in de buurtschap liggen zonnepanelen en er zijn al vier zonneparken. Vanuit zijn woning kijkt Lasscher uit op twee zonnevelden: de grote van Kronos Solar aan de Schukkinkweg en een kleinere aan de Roodmolenweg.

Dat laatste zonnepark is ook prominent aanwezig in het uitzicht van Paul Weltevreden, maar dat wist hij al toen hij een jaar geleden in het buitengebied van Enschede kwam wonen. Wat hij toen nog niet wist, is dat hij er mogelijk twee windturbines bij krijgt aan de 'skyline' die hij ziet vanuit zijn woonkamer.

Wat Weltevreden niet begrijpt is dat uitgerekend in Enschede - of in Twente in het algemeen - windturbines moeten komen. "Kijk maar op de windkaarten", zegt hij. "Dit is het meest minste windluwe plekje van Nederland. Dan zijn er toch wel effectievere manieren van duurzame energie te bedenken? Zonder subsidie geen windturbine."

Behalve een aantasting van het woongenot en een waardedaling van hun woningen, vrezen omwonenden dat eventuele turbines ook nog eens ten koste gaan van de beschermde flora en fauna in het Aamsveen, waar de laatste jaren zelfs regelmatig een zee-arend is gespot. Daarom hebben de 'noabers' zich verenigd in Stichting Noabers Aamsveen en Stichting Behoud de Esmarke en Aamsveen (in oprichting).

Spandoeken uit protest

Verspreid over de Zuid-Esmarke zijn spandoeken geplaatst met teksten tegen windturbines. Op een aantal plekken, zo dicht mogelijk bij de beoogde locaties, wordt er op de doeken melding gemaakt van de mogelijke komst van een windturbine. De achternamen van de betreffende grondeigenaren staan op de doeken. Provocerend?

"Dat er namen genoemd worden is geen laster, maar een feit", aldus Paul Weltevreden. "Dit is juist een proces waarin je heel transparant zou moeten zijn." Zorgen zijn er wel over wat de discussie over windturbines doet met de verhoudingen binnen de buurtschap. "Maar grosso modo zitten de buurtbewoners op één lijn. Het doet juist ook iets met de saamhorigheid. Dit raakt ons woon- en leefgenot, daar ben je hier immers voor gaan wonen."

Hoewel het nog allerminst zeker is dat het Windpark Aamsveen daadwerkelijk op korte termijn in ontwikkeling zal komen, vinden de noabers dat nu al het moment is om in actie te komen. "Zeker is dat we gaan knokken". zegt Weltevreden in overdrachtelijke zin. Deze vrijdag (7 maart) is er om 19.45 uur een bijeenkomst voor buurtbewoners bij Restaurant Sandersküper, pal aan de grensovergang aan de Knalhutteweg.

Pure Energie: 'Normaal gesproken is proces anders'

Pieter Oosterhof is omgevingsmanager bij Pure Energie en zodoende betrokken bij de drie windprojecten in Enschede, waaronder die bij het Aamsveen. In dit stadium gaat het om 'aanvragen voor ruimtelijke medewerking' en dus nog niet om definitieve plannen of vergunningaanvragen. Oosterhof zegt te snappen dat omwonenden niet blij zijn met de wijze hoe zij met de plannen zijn geconfronteerd.

"Normaal gesproken bewandelen we zorgvuldig een omgevingsproces, waarbij al vroeg in gesprek gaan met omwonenden. Dat hebben we nu niet gedaan. Dat komt omdat de provincie dit proces zo heeft neergezet. Zij hebben bij het windbeleid gezegd: 'we willen in allerlei gemeenten windturbines mogelijk maken. In Enschede zijn dat er maximaal vier. Dien plannen daarvoor nu in'."

Dat maakt het dat er in vrij korte tijd niet alleen gesprekken met grondeigenaren gevoerd moesten worden, maar ook plannen moesten worden geschreven. Daarbij is Pure Energie volgens Oosterhof uitgegaan van wat er technisch mogelijk is. En omdat er mogelijk ook concurrentie van andere partijen te verwachten was, alle mogelijke locaties ook ingebracht.

Keuze ligt bij provincie

Gezien het maximum van vier windturbines lijkt het óf Windpark Aamsveen óf Windpark N18 (al dan niet aangevuld met een 'losse' turbine aan de Windmolenweg) te worden. Een voorkeur heeft Pure Energie niet. "We wachten op de provincie die verschillende afwegingen maakt en daarin het voortouw neemt", aldus Oosterhof. Denk daarbij aan de afstand tot bebouwing en de omvang van eventuele beperkingen zoals slagschaduw en geluidsproductie.

Volgens Oosterhof vormt geen van de locatie - ook niet in nabijheid van het Aamsveen - problemen. "Technisch gezien zijn alle turbines mogelijk, dat hebben we wel bekeken." Eventuele hobbels liggen er voor Pure Energie vooral in het jarenlange proces, waarbij er nog onzekerheid is over hoe een eventuele landelijke subsidie wordt voortgezet. Het kabinet heeft aangegeven dat de huidige SDE+-subsidie in 2026 mogelijk stopt, maar ook over een andere invulling wordt nog nagedacht.

In principe zijn dat voor Pure Energie zorgen voor later. "De eerste twee jaar zijn we vooral bezig met het maken van de plannen. Dat proces willen we samen met omwonenden aangaan. We willen hoe dan ook iets met lokaal eigendom. Als er een vergunning wordt toegekend duurt het (vanwege eventuele rechtszaken, red.) nog 1,5 tot 2 jaar voordat we kunnen bouwen." Welke locatie dan ook, de kans is klein dat er voor 2030 al aan een windturbine wordt gebouwd. Aan de andere kant: voorafgaand aan dat moment is er op het elektriciteitsnet van Enschede ook niet of nauwelijks ruimte voor de aansluiting van een windpark.