'Verdiept Twentekanaal scheelt jaarlijks kleine duizend vrachtwagens op de weg'

"Ach, aan de ene kant is het niet zo erg dat we niks horen, dan loopt het daar waarschijnlijk prima. Maar jammer is het ook wel, er liggen namelijk zoveel mooie verhalen", aldus de wethouder in de maart-editie van Hengeloos Peil.

Van Zomeren snapt die onwetende Hengeloër wel: "Het kanaal maakt hier geen onderdeel uit van het dagelijkse straatbeeld. Dit in tegenstelling tot Lochem. Daar ligt het kanaal vrij dicht tegen het centrum aan. De Lochemmer kent het belang van het kanaal voor de lokale economie, de Hengeloër veel minder."

Steen: "De geboren en getogen Hengeloërs kennen het kanaal écht wel. Hun vaders, ooms of opa's werkten bij Stork (en vrijwel alles wat vanaf Stork de wereld in werd gestuurd, verliet Hengelo via het kanaal, red.) of ze hebben mee gegraven aan dat kanaal in de jaren dertig. Er liggen heel wat zweetdruppels van Twentenaren op de bodem van het Twentekanaal."

Port of Twente

Frank van Zomeren is manager van het havenbedrijf Port of Twente. Daaronder vallen liefst acht havens in vijf verschillende gemeenten (Hengelo, Almelo, Enschede, Hof van Twente en Lochem). Ook het XL Businesspark bij Almelo en verschillende bedrijfsverenigingen op het gebied van logistiek vallen onder de vlag van Port of Twente. Van Zomeren: "De gemeenten hebben ruim tien jaar geleden gezamenlijk Port of Twente opgericht. Om sterker te staan in Brussel en Den Haag en doelmatiger te kunnen werken."

Steen: "Misschien aardig om te zeggen dat de aanleiding voor de oprichting was dat een sluisdeur in Eefde begin 2012 naar beneden viel. Met als gevolg dat 47 schepen ruim drie weken opgesloten waren op het kanaal. Toen moesten de bedrijven ineens samenwerken en afspraken maken: Hoe krijgen de schepen stroom? Wie mag er als eerste de IJssel op, als de sluis gemaakt is? Een typisch gevalletje van nood breekt wet."

Paradepaardje

De twee durven Hengelo gerust het paradepaardje van Port of Twente te noemen. Al was het alleen maar omdat 40% van alle omzet van het havenbedrijf in Hengelo wordt gerealiseerd. Maar ook de schippers zijn gek op de Hengelose kade. Van Zomeren glundert: "Vorige week sprak ik een schippersechtpaar, dat me vertelde dat de voorzieningen nergens zo perfect zijn als hier in Hengelo. Dan gaat het om walstroom, schoon drinkwater, afvalbakken, noem maar op."

In 2023 en 2024 zijn de Twentekanalen grootscheeps verruimd en vernieuwd. Totale kosten: ruim 200 miljoen euro. De vaarwegen zijn verdiept (van 2,50 naar 2,80 meter), kades zijn gerenoveerd, er kwam een tweede sluis (voor grotere schepen) bij Eefde, er zijn zwaaikommen gemaakt (waar schepen kunnen keren) en de oevers zijn natuurvriendelijker gemaakt, zodat bijvoorbeeld in het water gevallen reeën er op eigen kracht uit kunnen komen.

'Kom maar op!'

Het initiatief voor de verruiming kwam van de bedrijven. Van Zomeren: "31 bedrijven hebben jaren geleden gezegd: als Port of Twente deze handschoen oppakt, gaan wij meer goederen vervoeren over water. Nu is het moment dat wij naar de 31 bedrijven toestappen en zeggen: kom maar op!"

En die ruimte is er. In tegenstelling tot het spoor en de weg is er nog voldoende plek op het water. De komende jaren kan het aantal jaarlijkse passages worden uitgebreid van 12.000 naar 20.000. Steen: "Allemaal dankzij de verruiming. Hiermee halen we op jaarbasis 900 vrachtwagens extra van de weg." Van Zomeren: "Heel veel goederen kunnen over water vervoerd worden. Alleen voor bederfelijke producten is het relatief langzame vervoer over water geen optie."

Dat vervoer over water sowieso duurzaam is, bewijst deze vergelijking: voor de hoeveelheid lading die een schip vervoert, zijn gemiddeld 63 vrachtwagens nodig. Dat betekent minder files op de weg en minder CO2-uitstoot.

'Geen eenvoudige baggerklus'

Steen wil nog graag benadrukken dat dat uitdiepen van een kanaal niet zomaar een eenvoudige baggerklus is: "Je moet daarbij heel erg oppassen dat het kanaal niet lekraakt. Een kanaal bouwt op natuurlijke wijze een ondoorlaatbare laag op, maar door te baggeren raakt die onherroepelijk beschadigd."

Bentoniet

Ook daarvoor bleek een oplossing voor handen. Het Hengelose bedrijf Van Heteren heeft met een innovatieve techniek het hele kanaal afgedicht. Steen: "In een weiland langs het kanaal bij Markelo werd daarvoor gepionierd met een bijzonder mengsel met als basis zogeheten 'bentoniet'. Die techniek wordt nu elders in het land ook gebruikt. Daar word ik wel vrolijk van."

Er is in een ver verleden wel eens gesproken over doortrekking van de kanalen naar het Duitse achterland. Hoe staat het daarmee? Steen: "Da's verre toekomstmuziek, als het al ooit gaat gebeuren. Het overzetten van goederen in Hengelo en Almelo kan hier en daar nog wel geoptimaliseerd worden, maar zoals het nu gaat, werkt het eigenlijk prima."