Unieke foto van door bom getroffen Hengelose basiliek opgediept uit archief: 'Lambertus zag alles'
De Hengelose Lambertusbasiliek overleefde de Tweede Wereldoorlog als door een wonder. Terwijl vrijwel de hele Hengelose binnenstad in puin lag, stond het godshuis begin 1945 fier overeind. Sterker nog, het beeld van de heilige Lambertus had de hele oorlog aan zich voorbij zien trekken. Daarom is dit de perfecte plek voor een expositie gewijd aan de oorlog. In die expositie is in elk geval één bijzondere foto te zien, die nog nooit in het openbaar getoond is.
"Wat ik dacht toen ik die foto ontdekte? Dat gevoel kan ik niet omschrijven!" Dat zegt Gerard Löbker. Samen met Anne van de Maat is hij te gast bij 1Twente Vandaag om te vertellen over dit verhalende drieluik.
Behoud Erfgoed Stork Hengelo
Löbker is bestuurslid van de Stichting Behoud Erfgoed Stork Hengelo. Daaronder valt de werkgroep Tentoonstelling April-meistakingen 1943. Daarin hebben onder andere hij en Anne van de Maat zitting. Voor die landelijke staking, die in Hengelo begon, is sinds enkele jaren weer volop aandacht.
Onder meer in de vorm van een expositie, die enkele keren gehouden werd in de voormalige Storkfabriek aan het Industrieplein. Löbker daarover: "Daar kunnen we echter niet meer terecht. Sinds eind november is Trebbe uit Enschede de nieuwe eigenaar. Enkele ruimtes zijn inmiddels al verhuurd en dus moesten we uitzien naar een andere locatie."
Gelukkig bood het bestuur van De Goede Herder, de parochie waaronder de Lambertusbasiliek valt, uitkomst. Löbker: "We wisten dat theatergroep Barst en het orkest Vision daar op 6 april een concert geven in het kader van de bevrijding. Op onze vraag of wij hier met een expositie op aan konden sluiten, kregen we een enthousiaste reactie. En toen sprongen wij op onze beurt weer een gat in de lucht."
Hij vervolgt: "Omdat deze locatie schreeuwt om een bredere opzet, hebben we ervoor gekozen om behalve aandacht aan de staking ook aandacht aan het bombardement van oktober 1944 en aan de bevrijding van Hengelo te besteden."
Toevallige passanten
Anne van de Maat verwacht veel van deze nieuwe stek: "Niet alleen omdat het een prachtig gebouw is - ik was er in jaren niet binnen geweest, maar wat is het daar mooi! - maar ook omdat het midden in de stad staat. Ik hoop op veel toevallige passanten."
Erfgoed-virus
Gerard Löbker werkte 40 jaar bij Stork en als je dan een passie hebt voor geschiedenis is het bijna logisch dat het ook je hobby wordt, maar voor Van de Maat was dat anders. Zij raakte pas 5 jaar geleden besmet met het erfgoed-virus: "Het sluimerde waarschijnlijk al wel, haha. Ik heb zelf een vintagewinkeltje, maakte al vaak foto's van oude gebouwen en heb me uit interesse aangesloten bij de stichting Erfgoed Hengelo."
Ze vervolgt: "Hoe meer je vervolgens doet, hoe meer je over Hengelo leert. Ik keek vroeger naar erfgoed in Amsterdam, Groningen en Rotterdam, maar Hengelo had ik helemaal niet in het vizier. Nu weet ik inmiddels best veel over het verleden van mijn eigen stad en dat is fantastisch. Ik kan er uren over doorpraten."
Doopviering
In de tentoonstelling 'Door de ogen van St. Lambertus' worden de drie grote Hengelose verhalen uit de periode 1940-1945 met elkaar verbonden. De April-meistakingen van 1943, het bombardement van 6 en 7 oktober 1944 en de bevrijding.
Lees verder onder de afbeelding.
Löbker: "Zowel de grote gebeurtenissen als enkele persoonlijke verhalen komen aan bod. Zo is er het tragische verhaal over Sophia Jongman, die dodelijk getroffen werd toen op 6 oktober 1944 de Amerikaanse bommen rond de kerk vielen. Maar ook is er de bijzondere ervaring van Ans Balk, die als eerste baby op 4 april in een bevrijd Hengelo werd gedoopt in de (toen nog) Lambertuskerk."
Sint Lambertus zag alles
Sinds 1890 staat boven de hoofdingang van de basiliek het beeld van de heilige Lambertus, de patroon van Hengelo. Hij heeft alles gezien en meegemaakt: de opmarcherende Duitsers op 10 mei 1940, het eerste bombardement op 24 juni 1940, de wegvoering van Joodse medeburgers. Ongetwijfeld hoort hij hoe Duitse soldaten op 30 april en 1 mei 1943 schietend door Hengelo trekken om een einde te maken aan de April-meistakingen. Op 6 en 7 oktober 1944 wankelt Lambertus op zijn voetstuk als het bommen regent. Driekwart jaar later kijkt hij toe als een Engelse tank zo ongeveer onder zijn voeten stilhoudt en de Hengeloërs juichend toestromen.
Bijzondere foto
Veel van de foto's in de expositie zullen bij menig Hengeloër bekend zijn. Löbker stuitte in z'n zoektocht naar beelden echter ook op nieuw materiaal: "Ik heb in Museum Hengelo een foto gevonden waarop een gat in het dak van de Lambertus is te zien. Dat moet de bom geweest zijn, die op het altaar van de kerk is beland en daar niet tot ontploffing is gekomen. Een blindganger dus. Het is, voor zover bekend, de enige foto die daarvan gemaakt is."
Peggy
De expositie zal op 3 april om 13.00 uur in het bijzijn van Ans Balk worden geopend. Kunstenaar Sylvia Kruidenier, geboren Hengelose, die tegenwoordig veel reist en onder meer in Spanje werkt en leeft, zal dezelfde middag het drieluik onthullen dat ze speciaal voor deze herdenkingsexpositie heeft gemaakt.
Ze is geïnspireerd door de angstige belevenis van haar toen 6-jarige moeder Peggy Westen. Kleine Peggy stond midden op het kruispunt bij de Lambertuskerk toen de bommenwerpers overvlogen. Ze is ternauwernood gered door een medewerker van schoenenzaak Borchert, schuin tegenover de kerk.
Waar en wanneer?
De tentoonstelling is te zien in de St. Lambertusbasiliek aan de Enschedesestraat 3 in Hengelo, van 3 t/m 13 april. Open op woensdag t/m zondag van 13.00 tot 16.00 uur en op zaterdag van 14.00 tot 17.00. De toegang is gratis.
gerelateerd
Download onze app
