Het bevrijdingsverhaal van Enschedeër Bert Woudstra: 'Elke dag zeg ik tegen mezelf: Ik heb geluk, ik leef nog'
Elke dag als Bert Woudstra in de spiegel naar zichzelf kijkt, zegt hij: “Je hebt geluk gehad, je bent er nog”. De Enschedeër is inmiddels 93 en het is 80 jaar geleden dat hij de bevrijding vierde. Op 17 april, op een Canadese Carrier, in Vollenhove.
Twee weken later komt hij terug in Enschede. De ontheemde dertienjarige jongen wordt afgezet bij de familie Holl aan de Lasondersingel 68. “Mensen waren blij, maar de uitbundigheid was weg. Op de middenberm stonden veldkeukens van de geallieerden. Ze kookten er hun potje. We kregen wittebrood en snoepjes. Er waren wat optochten, de harmonie speelde.”
Onderduikadressen
De gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog maken diepe indruk. “Er is geen dag dat ik er niet aan denk.” Dat is ook geen wonder. De Enschedese jongen van joodse afkomst van toentertijd acht jaar verslijt in vijf jaar dertien onderduikadressen, ziet z’n moeder nauwelijks en hoort tijdens de bevrijdingsdagen dat z’n vader en de helft van z’n familie zijn vermoord.
“In Enschede viel het dak op m’n hoofd. Mijn bevrijdingsverhaal was niet mooi.”
Radio Oranje
Hij maakt de eerste bevrijdingsdag van Enschede op 1 april overigens niet mee in zijn geboorteplaats, want hij zit ondergedoken op een woonark in Ronduite bij Vollenhove.
’s Avonds luistert een flinke groep mensen op de ark naar Radio Oranje. Ze horen dat de bevrijders dichtbij zijn. “De geallieerden waren geland in Normandië. Elke avond luisterden we, maar het duurde toch nog lang.” Dan is het zover. Vanaf de watertoren van Sint Jansklooster ziet een vriend dat Meppel is bevrijd, daar wordt al enthousiast gevlagd.
Op 17 april zijn Ronduite en Vollenhove aan de beurt. Bert klimt op een passerende Canadese carrier en rijdt mee naar Vollenhove. “Een enorm feest, vlaggen, juichende mensen. Iedereen was blij. Geen spoor van Duitsers.”
Lees verder onder de afbeelding.
Hoe anders is het als hij weer in Enschede komt. De eerste euforie is weg en bij Bert dringt door dat een groot deel van zijn familie niet meer terugkeert. “Zou ik mijn broer, neef en moeder terugzien? Ik heb altijd gedacht dat mijn vader nog leefde.”
De bevrijding van Enschede
Enschede wordt op 1 april bevrijd door eenheden van het Britse leger. Er rukken eenheden op vanuit Neede naar Beckum, Boekelo en de Lonnekerbrug. Daar gaat het mis. Britse soldaten die de overkant van het kanaal bereikten worden uitgeschakeld, de brug wordt vernield. Via een omweg gaat diezelfde eenheid naar Frans op den Bult via de Deurningerstraat. Daar komen ze in de middag. Een tweede groep Britse militairen die via de Vliegveldweg naderen worden teruggeslagen.
Een ander deel van de Britse legereenheid rukt op via Haaksbergen, Usselo over de N15. De Duitsers bieden heftig weerstand op het spoorwegemplacement Zuid en de brug over de Getfertsingel wordt opgeblazen. Vervolgens trekken de Britten via de Zuid- en Noordesmarkerrondweg verder om de stad te bevrijden. Op 1 april wordt ook Glanerbrug bevrijd. Een dag later wordt de bevrijding van Enschede afgerond met de verovering van het vliegveld en het zuiveren van de stad.
De bevrijding kost het leven aan 18 Enschedeërs, 23 Britten en 28 Duitsers.
De Britten schrijven in perscommuniqués dat ze nergens zo enthousiast zijn onthaald als in Enschede. En de militaire leiding meldt dat de Duitsers via Zwolle vertrekken met grote konvooien, dat Engelse vliegers ze onophoudelijk bestoken en dat de lange rij legervoertuigen de grens met Enschede oversteken.
Moeder en zoon worden in het huis aan de Lasondersingel herenigd. Bert en zijn moeder hebben nooit meer met elkaar gepraat over de oorlogstijd en wat hen is overkomen. Zij gooit zich met hart en ziel op de damesmodezaak die weer wordt opgebouwd.
Lees verder onder de afbeelding.
Het gezin probeert snel een eigen woonruimte te krijgen. Voor de oorlog woonden de Woudstra’s in de Bisschopstraat 14 en de familie denkt daar na de bevrijding weer te gaan wonen. “We waren daar al aan het schoonmaken, maar na een paar dagen werd ons huis verzegeld. We mochten er niet meer in. Omdat we niets op papier hadden gezet, vond de overheid dat we er niet mochten wonen. We kregen een huis van NSB’ers toegewezen. Ik vond het verschrikkelijk.
Trauma
Bert is er niet los van gekomen. “Natuurlijk is het een trauma, dat blijft altijd. Maar de bevrijding gaf mij onbelemmerde vrijheid. Ik hoefde niet meer bang te zijn”.
Die vrijheid gebruikt hij om aan iedereen die het wil horen zijn levensverhaal te vertellen. Dat doet hij bijvoorbeeld op Duitse en Nederlandse scholen. “Het is mijn drive om jongeren op scholen te vertellen en te leren dat we gelijk zijn aan elkaar. Dat we elkaar moeten omarmen en elkaar met respect moeten behandelen.”
Volg de bevrijding van Twente
Vanaf 1 april 1945 leggen de geallieerden een tocht door Twente af om de regio te verlossen van de bezetter. Van 1 tot en met 10 april 2025 - tachtig jaar later - staan 1Twente en Twente FM uitgebreid stil bij die bevrijding, met elke dag een andere plaats die centraal staat. In ieder verhaal vertelt een ooggetuige hoe hij die tijd heeft beleefd. Volg de bevrijding van Twente hier.
Download onze app
