Nostalgie viert hoogtij in Radiomuseum Hengelo: 'Uit het oude komt het nieuwe voort'

Een bezoek aan het radiomuseum is zeker de moeite waard om te zien hoe de techniek ooit begon. “Het oude moet je nooit vergeten. Uit het oude komt het nieuwe voort. Als er vroeger niet van die pioniers waren geweest, die gek waren op zenden en ontvangen, dan hadden we nu geen gsm’etje gehad”, zegt Henk de Groot jr, bestuurslid en vrijwilliger bij het radiomuseum.

Indrukwekkende collectie

Zijn vader richtte 33 jaar geleden het museum op. De Groot sr. had al vanaf zijn jeugd belangstelling voor radio’s en elektriciteit en begon al vroeg in zijn leven met het verzamelen van elektronische apparatuur en radio-ontvangers. Dat leidde in de loop der jaren tot een indrukwekkende collectie. Een klein deel daarvan is te zien in het museum.

Marconi

Als het om radio gaat, begint de geschiedenis bij Marconi, een Italiaanse natuurkundige, die wordt gezien als de uitvinder van de draadloze telegrafie. Bert van der Veen, vrijwilliger en bestuurslid, laat een model zien van een zender en ontvanger die Marconi ooit gebruikte om een verbinding te maken over het Kanaal tussen Engeland en Frankrijk.

Schaalmodel

“In 1897 was hij in staat om verbinding te maken en toonde hij aan dat draadloze communicatie mogelijk was. Hij gebruikte daarvoor een vonkenzender en een heel eenvoudige ontvanger.” Het schaalmodel in het radiomuseum is niet te vergelijken met het apparaat dat Marconi gebruikte. “Om die verbinding te maken, was in werkelijkheid veel uitgebreidere en grotere apparatuur nodig.”

Wascilinderapparaat

Het museum biedt meer dan alleen radio’s. Er is ook apparatuur te zien waarmee geluid werd geregistreerd. Henk de Groot jr. laat een wascilinderapparaat van Edison zien, waarop muziek op een wasrol staat in plaats van op een lp. “Dit apparaat komt uit 1903 en speelt nog steeds. De geluidskwaliteit is niet geweldig. De wasrol was natuurlijk aan slijtage onderhevig, meer nog dan een langspeelplaat.”

Het afspeelkopje van het apparaat was na al die jaren versleten. De Groot sr. heeft het onderdeel destijds zelf nagemaakt en vervangen, maar het naaldje komt nét niet diep genoeg om de muziek mooi te laten klinken.

Dictafoon

Achter elk apparaat schuilt een verhaal, zoals dat van een dictafoon, die ook met een wasrol werkte. De Groot zet ‘m aan. In de verte klinkt een mannenstem die een bericht voorleest. Het is de directeur van een Hengelose fabriek, die een brief dicteert aan zijn secretaresse. “Dit bericht stamt uit 1973, dus dat is nog niet zo heel lang geleden. Die man heeft het apparaat waarschijnlijk nog jarenlang gebruikt.”

Draadrecorder

De Groot laat nog een ander apparaat zien: een draadrecorder. Op een spoel met een minuscuul dun draadje van 0,09 mm dik staan opnames. De draadrecorder was destijds een innovatief apparaat. Er zat ook een platenspeler op, waarmee je muziek kon afspelen en vervolgens kon overzetten op draad.

'Twintig kleine vingertjes'

Hij start het apparaat en laat muziek horen uit de jaren vijftig van de vorige eeuw: “Bij ’t echtpaar De Wit, belde midden in de nacht een brave ooievaar,” klinkt het krakerig uit de speaker. Het nummer met de titel ‘Twintig kleine vingertjes’, gaat over de geboorte van een tweeling. Het werd gezongen door de Annebella’s, een Amsterdams smartlappenduo.

Hengelose stofzuiger

Ook op het gebied van elektriciteit is er het één en ander te zien in het museum: van historisch schakelmateriaal en zekeringen tot oude driewegstekkers en zelfs enkele nostalgische huishoudelijke apparaten. “Dit stukje geschiedenis nemen we ook mee in het museum”, zegt Van der Veen. Hij laat een exemplaar zien van een Hengelose stofzuiger, die in de jaren dertig werd gemaakt door de firma Heemaf. “Deze stofzuiger had een speciale techniek waardoor hij geen storing veroorzaakte op de radio-ontvangst van de buren. Commercieel werd het echter geen groot succes.”

Interview / verslag: Anton van de Vondervoort, Video: Bert van der Molen