Bernard Benneker: ‘We hoorden dat de tanks eraan kwamen. Dat bericht vloog in het rond’

“Wij liepen allemaal naar de Bentheimerstraat. Maar er bleven wat mensen achter; de Engelsen hadden dat in de gaten en reden met zo’n grote tank dat kleine weggetje in en begonnen te schieten over het bos daar heen”, wijst hij, even terug op de plek van zijn ouderlijk huis. “Mijn ouders waren thuis en de scherven van die kogels ratelden bij ons op de golfplaten van de graanschuur. Als je doorliep had je nergens last van. Maar als het leek of je je een beetje verdekt op ging stellen, begonnen de Engelsen te schieten.”

Smokkelen van melk

Bernard woont op de boerderij met zijn ouders, oma, zijn negen broers en zussen, vijf kinderen uit het westen van het land, vier onderduikers en een vrijgezelle oom. Zijn ouders hebben een melkveebedrijf. “Inwoners uit Oldenzaal kwamen hier melk halen, maar kwamen niet altijd met de melk over”, vertelt Bernard. “Ze fietsten hier met de melk weg, en werden even later aangehouden door Duitsers die de melk in beslag namen.”

Het grensgebied van Losser staat echter niet voor niets bekend om zijn smokkelhistorie. Ook hier wordt iets op gevonden. “Mensen verborgen onder hun kleding, om hun buik, een halfronde vorm van blik, waar ongeveer drie tot vier liter melk in kon. Zo kwam de melk toch in Oldenzaal.”

Bernard weet ook nog dat de boeren voor de bezetters munitie moeten halen. “Met paard en wagen van het station in Oldenzaal of Hengelo, en dat moest dan naar het munitielager op de Paasberg gebracht.” Als Bernards vader daarvoor opgeroepen wordt, verbergt hij zijn grootste wagen in het bos. “Hij haalde de munitie op met het kleinste wagentje.”

Vol met Duitsers

Niet alleen onderduikers verblijven rond de boerderij van de familie Benneker. Hier, in dit grensgebied, ligt het vol met Duitsers. Achter het kippenhok van de familie hebben ze een soort bouwsel gemaakt, afgedekt met takken. “Daar kropen ze achter. Als de Engelsen kwamen, konden ze hen vandaaruit onder vuur nemen”, zegt Benneker.

Zelf verblijven de bewoners en hun gasten in oorlogstijd regelmatig in de schuilkelder. “Als er onraad was, gingen we de kelder in. ’s Nachts werden we vaak het bed uitgehaald. Behalve mijn oma; zij kon niet meer lopen en bleef in de huiskamer; er bleef altijd iemand bij haar.”
Truus Hampsink, toen eveneens 11 jaar, woont in de buurt. Met haar ouders, grootouders, haar zes broers en vijf zussen, twee kinderen uit het westen van het land en twee onderduikers. Ook zij schuilen met regelmaat in hun kelder.

De boerderijtamtam

De laatste dagen van de oorlog zitten de bewoners van het buitengebied bijna de hele tijd in de schuilkelders. Tot het bericht komt dat de Engelsen in aantocht zijn. De bewoners van het buitengebied hebben hun eigen nieuwsvoorziening: de tamtam is goed georganiseerd. “Van de ene boerderij werd het bericht doorgegeven naar de volgende. Daar werd geen half uur mee gewacht, je gaf zo’n bericht direct door, stel dat er onraad was. Zo hoorden we ook dat de tanks eraan kwamen. Dat bericht vloog in het rond.”

Ook de Duitsers achter het kippenhok horen de geruchten. Ze wachten niet tot de Engelsen op schootsafstand zijn en ze hen onder vuur kunnen nemen. “Zo ver kwam het niet”, lacht Benneker. “Van hieruit is het vier kilometer naar de Duitse grens. Ze waren zo weg, de kortste weg op de grens aan. Ze wisten niet hoe gauw ze in Duitsland moesten komen.”

Chocola op de viersprong

Bernard gaat ook de weg op. “We gingen allemaal op de Bentheimerstraat aan en zagen daar de tanks richting Duitsland gaan.” Truus: “Ik weet alleen nog dat we op de viersprong hier chocola kregen van de soldaten.”
Dat er in het dorp De Lutte behoorlijk geschoten is de laatste dagen, hebben ze niet mee gekregen. “We hebben het naderhand wel gezien; het Bernardusgebouw was het meest kapot.”
De Duitsers zijn weg bij Benneker, de Engels zitten er kort na de bevrijding. Een gesprek met hen aangaan kan de jonge Bernard niet: “Ik kende geen Engels.”

Kanonskogel in de vensterbank

Voor het raam van de woning van Bernard en Truus, inmiddels ruim 60 jaar getrouwd, staat nog een overblijfsel uit die tijd. Een kanonskogel. Hoe ze erbij gekomen zijn weten ze niet meer, en ook niet of het een Engelse of een Duitse kogel is. “We hebben hem altijd bewaard”, vertellen ze. Een tastbare herinnering aan een bewogen tijd.