Slechte boodschap komt hard aan in overstroomde wijk in Enschede: huurders willen terug, bewoners vrezen voor leefbaarheid

Kapotgeslagen bierflesjes in de gang en voor haar poort zijn de stille getuigen van ongenode gasten bij het huis van Dilan. "Er is hier in de straat afgelopen maanden al een paar keer geprobeerd in te breken", weet de bewoonster van de Willem de Clerqstraat. Bij het huis van haar buren zijn daarvan de sporen nog zichtbaar. "Ik heb daarom besloten dat het niet veilig is om hier 's avonds nog langs te gaan. Dat durf ik niet meer aan."

'Ons hele leven is weg'

Hoewel de bewoners inmiddels te horen hebben gekregen dat zij hun huizen definitief moeten verlaten, zijn ze op dit moment formeel nog huurder. En hebben ze dus ook nog toegang tot hun woning. Althans, tot op zekere hoogte. "De woning is dichtgetimmerd. Maar we kunnen de post nog ophalen", vertelt Dilan als ze het postkluisje naast haar voordeur opent. "En we hebben één sleutel gekregen, waarmee we de schuur in kunnen."

Die gebruiken bewoners nog als opslag, die ze in hun tijdelijke woning soms niet hebben. Marcel Hansen heeft bijvoorbeeld zijn gereedschap nog op het 'oude' adres liggen. Het bericht dat woensdagavond met de buurt is gedeeld valt hem zwaar, vertelt hij. "We doen er soms wel wat lacherig over, maar het is eigenlijk dieptriest. Je kan zeggen: het is maar een huis. Maar het is ons hele leven. De band die we hier hebben met de buren, dat is nu kwijt. Ik ben er de hele dag al goed ziek van geweest."

Veel verdriet, woede en ongeloof

Om nog maar niet te spreken over de volière in de achtertuin van Hansen. Het is nog de vraag hoe dat verder moet en of er op een eventueel nieuw adres wel ruimte is. En zo zitten andere bewoners, die vijvers hebben aangelegd of flink in hun huis of tuin hebben geïnvesteerd, met dezelfde vragen. De Woonplaats laat in een verhuisregeling voor de bewoners van Pathmos weten dat veranderingen in en rondom de woning soms kunnen worden 'meegenomen' of dat er mogelijk een vergoeding tegenover staat.

In die verhuisregeling staat ook een tegemoetkoming van ruim 7.600 euro voor alle huishoudens die definitief verhuizen. Ook de huishoudens die ervoor kiezen om in huidige (tijdelijke) wisselwoning te blijven wonen. Slechts een pleister op een gapende wond, vindt Floris Pennders. Hij is een van de bewoners die door de overstroming wordt getroffen en vaker – ook namens anderen – het woord voert. De bewonersbijeenkomst van woensdagavond, waar de direct getroffen huishoudens is verteld dat zij niet kunnen terugkeren, heeft erin gehakt. “Veel emotie, verdriet, woede, ongeloof”, zegt Pennders. “En we hebben nog niet eens sorry gehoord.”

Geen oplossing voor wateroverlast

Volgens de Pathmosbewoner was een excuus op zijn plaats geweest. Omdat de meeste bewoners pas na twaalf dagen uit hun door rioolwater beschadigde woningen zijn gehaald. Maar ook omdat ze volgens hem een worst voorgehouden hebben gekregen. "Er is altijd gezegd dat de bewoners konden terugkeren. En nu krijgen ze deze boodschap."

Uit onderzoek van adviesbureau Arcadis blijkt dat geen van de 18 onderzochte varianten met maatregelen voldoende oplossingen biedt tegen wateroverlast. Van het aanleggen van megarioolbuizen en bassins tot het afsluiten van het riool bij hevige regenval en zelfs het slopen en herbouwen van de huizen. Pathmos en Stadsveld behoren tot de lager gelegen gebieden van de stad en de zwaarst getroffen straten en huizenblokken zijn weer de laagst gelegen plekken in die wijk. Dat maakt een oplossing zeer complex en schreeuwend duur.

Bewoners willen terug

Hoewel het afgelopen zomer een regenbui van uitzonderlijke proporties betrof, kan het volgens De Woonplaats en de gemeente dus zomaar weer misgaan. Het probleem zou dus zijn dat het risico op nog een keer deze wateroverlast blijft bestaan. "We kunnen de woningen wel herstellen, maar het risico dat er weer water binnen komt blijft de komende jaren", laat een woordvoerder van De Woonplaats weten.

"En dat risico willen wij niet nemen, ook niet door tijdelijke verhuur." De woningen blijven dus leeg, voor minimaal acht jaar (dan is er zicht op maatregelen in de waterhuishouding). In het onderzoek van Arcadis staat dat een derde van de getroffen bewoners niet wil terugkeren. Sommigen zijn al definitief in hun 'tijdelijke woning' getrokken.

Opvallend is dat bewoners die 1Twente deze donderdag spreekt, zich beseffen dat er bij een volgende extreme regenbui mogelijk weer geen houden aan is. En toch willen zij het liefst terugkeren naar hun oude stekje, in een herstelde woning weliswaar. Floris Pennders merkt op dat veel bewoners die hoop hadden dat bericht te krijgen, toen zij bij woensdagavond bij de informatiebijenkomst waren. "De hoop was voor veel bewoners terugkeren of het platgooien van de huizen en er direct nieuwe sociale huurwoningen voor terugzetten."

Slopen is een van de opties

Hoewel slopen volgens De Woonplaats wat lastig ligt, vanwege de karakteristieke bouwstijl in de oude textielwijk Pathmos, is deze optie wel meegenomen in het onderzoek van Arcadis. Op de plek van de oude woningen aan de Willem de Clerqstraat, Ververstraat, Bombazijnstraat en Warmoesstraat zou dan een parkje of (minder) nieuwe huizen in combinatie met bergbezinkbassins (wateropvang) moeten komen. De woningcorporatie wil daarop niet vooruitlopen. De uitkomsten van het onderzoek worden komende tijd bestudeerd, om uiteindelijk een keuze te maken over wat te doen met de leegstaande huizen in Pathmos.

Floris Pennders denkt er het zijne van. “Het gevoel dat hier leeft is dat de hele buurt er over een paar jaar af gaat. En dat er wel woningen voor terugkomen, maar niet binnen het budget van de mensen die er nu wonen.” Net als Pennders ziet Marcel Hansen ook dat er andere problemen zijn in de buurt, terwijl de focus vanuit de gemeente en de woningcorporatie heel erg wordt gelegd op de overstroming van afgelopen zomer en een eventuele herhaling daarvan. “Iedereen heeft hier al vele jaren last van vocht en schimmel in de woningen. Maar dat probleem wordt maar niet erkend.”

'Dit trekt krakers aan'

Buurtbewoonster Shirley bevestigt die vochtproblemen. Net als een buurvrouw, die anoniem wil blijven. De paddenstoelen groeien tegen de gevel. Daar zouden ze graag een oplossing voor willen hebben. Nu hoorden zij via een brief – die tijdens de bewonersbijeenkomst aan huis werd afgegeven – dat zij het mogelijk acht jaar zonder overburen moeten doen. “Dan kijken we uit op dichtgetimmerde woningen. Onze jonge kinderen weten straks niet beter”, aldus Shirley. “We maken ons zorgen, vooral om wat dit doet met de veiligheid en leefbaarheid in de buurt.”

De gemeente en De Woonplaats hebben aangegeven dat de politie extra zal patrouilleren. Daar kan Shirley wel om lachen. “Dat zouden ze afgelopen half jaar ook doen, maar de eerste berichten van inbraak hebben we al gehoord. We zijn bang dat dit uiteindelijk krakers aantrekt.” Toch denkt De Woonplaats er niet aan om de woningen antikraak te verhuren. Het risico op herhaling van de overstroming is daarvoor te groot, zegt de corporatie. En dat snappen Shirley en andere 'achterblijvers' niet. “Als het voor bewoners van die woningen te gevaarlijk is, dan geldt dat toch ook voor ons?”