Britse ‘trooper’ William Phillips kwam om bij de bevrijding van Enschede, nichtje op zoek naar zijn verhaal

Jane, die met haar man Chris naar Enschede is gekomen, weet maar heel weinig van oom William. Zij is van fors na de oorlog. De tante die wèl bezig was met het verhaal van haar broer overleed een jaar of wat geleden en haar huis is opgeruimd door een van haar kinderen. Wat Jane weet, is opgetekend door Eric Heijink, een Enschedeër die gefascineerd is door het verhaal van zijn stad tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was Heijink die contact legde en de Coventry’s naar Enschede haalde.

Normandië

William Phillips werd geboren in 1919, zoon van Daisy Nellie Phillips. Hij groeide op met zijn moeder en stiefvader John Hirons. Wie zijn echt vader was, is niet bekend. Jane’s moeder was een halfzus. Of een stiefzus. Ook dat weet Jane niet zeker. Over vroeger werd gezwegen.

Het is 23 juni 1944 als William landt in Normandië, zeventien dagen nadat operatie Overlord begon. D-Day. Drie miljoen manschappen, brute gevechten, ruim tweehonderdduizend doden en gewonden om op de stranden een bruggehoofd te vestigen en vast te houden.

Chris vermoedt dat William zich in 1939 meldde bij het Britse leger, in het jaar voordat nazi-Duitsland bommenregens liet neerdalen op Londen en andere grote steden in Engeland. Maar zeker weet hij dat niet.

De Ardennen en Market Garden

We weten wel dat William met zijn regiment een maand na aankomst vechtklaar is en met de geallieerden noordwaarts trekt, richting het Ruhrgebied, de rivieren, Berlijn. Hij moet het Ardennenoffensief hebben meegemaakt. En Market Garden, die brug te ver. De laatste grote veldslagen die de opmars van Amerikaanse, Britse en Canadese troepen en de ineenstorting van het Derde Rijk vertragen. Hitler heeft nog even.

Die opmars moet William hebben meegezogen in een bijna schizofrene wereld. Gevechten, makkers die sneuvelen, bloed, naar diesel stinkende wrakken en modder. En slingers, vlaggen, kerklokken, hossende menigten, meiden die chocola, sigaretten en meer willen. Dag aan dag, hel en euforie. Negen maanden en bijna twee weken lang.

Straatgevechten in Enschede

Op 1 april 1945, paaszondag, rukt William’s eenheid - gepantserde gevechtsvoertuigen met een licht snelvuurkanon of twee zware mitrailleurs - vanuit Haaksbergen via Usselo op naar Enschede. Richting het vliegveld, ook. Het kanaal aan de westkant van de stad vormt een lastig te nemen horde. Eén brug wordt op tijd ontzet, de andere worden opgeblazen.

Op de Buurserstraat en op de Lasondersingel breken straatgevechten uit. William’s eenheid is daar bij. In de loop van de middag nemen steeds meer Duitse soldaten de benen, maar er blijven verzetshaarden. De rood, wit, blauwe vlaggen die opgetogen Enschedeërs bij het binnenrollen van de eerste tanks uithingen worden inderhaast weer binnengehaald. Niet alle tanks die door de straten denderen zijn Brits.

Hoek Padangstraat en Hogelandsingel

Rond acht uur ’s avonds breekt er in de buurt van de Padangstraat en de Hogelandsingel een vuurgevecht uit. Een groep Duitsers trekt zich terug vanuit de Kuipersdijk en stuit op het regiment waarvan William deel uitmaakt. Ze proberen erdoorheen te breken. Bewoners duiken kelders in. Buiten klinken daverende dreunen.

De volgende ochtend staat er een uitgebrand verkenningsvoertuig op de hoek van de Padangstraat. Erin een strijdmakker van William, Bill Pope. Zijn voertuig is bij de gevechten geraakt door een Duitse granaatwerper. Hij heeft het niet overleefd. Een veldprediker en een soldaat hijsen hem uit het voertuig. Even verderop, in de tuin van Hogelandsingel 21, ligt William. Ook hij is omgekomen bij de nachtelijke vuurgevechten.

De laatste rustplaats

William en Bill krijgen een tijdelijk graf in de tuin van de pastorie, even verderop. Een veldgraf, net als de andere negentien Britten die sneuvelden bij de bevrijding van Enschede. Inmiddels liggen alle twintig Britten die sneuvelden bij de bevrijding van Enschede op de Oosterbegraafplaats.

Jane, het nichtje van William, en haar man Chris bezochten William’s graf en legden afgelopen zaterdag, voorafgaand aan de wedstrijd FC Twente - Fortuna Sittard, een krans bij het monumentje voor de gesneuvelde Britten aan de Burgemeester Stroinkstraat. Vlakbij de Lonnekerbrug, de enige die de Britten op 1 april 1945 wisten over te steken voor ook die werd opgeblazen. En op een steenworp afstand van de Grolsch Veste.

Chris, levenslang supporter van Coventry City FC, en Jane woonden die wedstrijd bij. De spelers van FC Twente droegen tijdens de warming up een speciaal shirt met daarop de namen van alle Britten die omkwamen bij de bevrijding van Enschede.

Voor dit artikel is onder andere gebruikt gemaakt van informatie op de websites secondworldwar.nl en blondepiet.nl. Met dank aan Eric Heijink voor detailinformatie.