Meermaals alarm over omstreden Twentse sekte Pater Pio, maar waarom grijpt niemand in?

Inmiddels ligt er een lijvig dossier bij gemeente, politie en justitie, maar de veronderstelde sekte uit Tubbergen is tot op de dag van vandaag nog altijd actief.

RTV Oost besteedde eerder vandaag uitgebreid aandacht aan de veronderstelde misstanden. De grote vraag is: waarom wordt er niet ingegrepen?

Wetgeving

Voornaamste reden waarom er tot op heden amper iets is gebeurd: door de wetgeving in ons land ontbreekt het de verantwoordelijke autoriteiten om in te kunnen grijpen. Feitelijk kunnen ze alleen maar van een afstandje machteloos toezien.

Twee sekteleden hebben aangifte gedaan van, wat zij noemen, wantoestanden bij stichting Pater Pio, een streng gelovig genootschap dat is gehuisvest in een woonboerderij aan de rand van Tubbergen. En waarvan leider Trees P. - lokaal bekend als 'Bid Trees' - medio jaren negentig tot drie maanden celstraf werd veroordeeld omdat ze bij een van haar volgelingen duivelsoren had geknipt. Om zo satan uit te bannen.

De gebedsgenezeres annex handoplegster heeft zo haar eigen methodes om zieke mensen te genezen. Daarbij laat ze zich via haar rondslingerende rozenkransje influisteren door de in 1968 overleden Pater Pio, een in Italië populaire heilige.

Doodzieke patiënten

In de aangiftes staan onder meer de verhalen opgetekend van minstens drie ernstig zieke volgelingen, die hun heil zochten bij gebedsgenezing en handoplegging verkozen boven de reguliere gezondheidszorg.

Nadat de politie de twee aangiftes had onderzocht, werd het dossier doorgestuurd naar het Openbaar Ministerie. Maar de ex-leden kregen te horen dat er geen strafvervolging wordt ingesteld.

Affaire-Sylvia Millecam

De overlijdens doen in juridisch opzicht denken aan de spraakmakende affaire rond Sylvia Millecam, een populaire tv-persoonlijkheid die in 2001 overleed aan borstkanker. Ook zij had haar hoop gevestigd op de alternatieve aanpak van het zelfverklaarde medium Jomanda. Deze paranormaal genezeres werd voor de rechter gedaagd wegens medeplichtigheid aan de dood van Millecam, maar werd uiteindelijk vrijgesproken.

"Het blijft juridisch uiterst complex", zegt auteur Frank Krake. Nadat hij enkele jaren geleden een boek over sektes had geschreven, kloppen ex-leden bij hem aan om misstanden aan de kaak te stellen. Sindsdien geldt hij als sekte-expert. Hij zegt ook meldingen over Pater Pio te hebben binnengekregen."

Het is inderdaad net als met Sylvia Millecam. Je kunt de vraag stellen of deze mensen medische zorg is onthouden. Maar tegelijk hebben we het hier over volwassen mensen, die het vrij staat hun eigen keuzes te maken. En hebben ze dat dan gedaan onder druk of onder invloed van iemand? Zijn ze gehersenspoeld? Probeer dat als Openbaar Ministerie maar eens juridisch aan te tonen."

Wel of geen sekte?

Dat is ook het lastige aan groeperingen die een bepaalde religie aanhangen, aldus Krake: "We hebben in Nederland vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst. Volwassen mensen zijn oud en wijs genoeg om zelf te bepalen wat ze willen, zou je zeggen. Dat blijft een lastige discussie."

Tot frustratie van familie van mensen in een veronderstelde sekte kunnen politie en justitie in de praktijk vaak weinig tegen dit soort religieuze groeperingen beginnen. Krake: "Cruciaal in dat verband is dat je overal wel vraagtekens bij kunt plaatsen en hier moraal van alles van kunt vinden, maar juridisch gezien volstaat dat niet. Toon als OM maar eens aan dat het om een strafbaar feit gaat... Een misstand is nog geen misdrijf."

Minderjarigen

Volwassenen mogen zelf uitmaken of ze willen toetreden tot een bepaald genootschap. Kinderen hebben die vrije keus doorgaans niet

In de aangiften tegen stichting Pater Pio wordt melding gemaakt van kinderarbeid en lijfstraffen voor minderjarigen. Frank Krake: "Maar wie moet justitie dan vervolgen? Is het de leider die haar volgelingen oproept om streng te straffen? Of moeten de ouders worden vervolgd die dus gehoor geven aan wat de leider zegt?"

Uit huis geplaatst

Eind december 2022 worden twee minderjarige kinderen uit huis geplaatst. In het vonnis spreekt de kinderrechter expliciet van een sekte.

De twee wonen bij hun moeder die, aldus de kinderrechter, lid is van een sekte. "En ze doet wat door de sekteleider wordt opgedragen." De Raad voor de Kinderbescherming greep in omdat beide kinderen op school vertelden dat zij thuis worden geslagen door de moeder, dat zij zich niet veilig voelen en dat ze veel huishoudelijke taken moeten uitvoeren.

Uit het vonnis blijkt dat de angst bestaat dat de kinderen naar België worden overgebracht, uit angst dat ze verder over de sekte uit de school klappen. De kinderrechter acht het noodzakelijk dat er nu wordt ingegrepen."

Los van de twee aangiften die bij de politie zijn gedaan, is duidelijk dat ook de gemeente Tubbergen zich de afgelopen jaren heeft beziggehouden met de stichting Pater Pio. Dat blijkt uit antwoorden van de gemeente, nadat RTV Oost en De Twentsche Courant Tubantia in het kader van de Wet open overheid (Woo) de gemeentelijke documentatie over de stichting hadden opgevraagd.

In een brief antwoordt een manager namens het college van burgemeester en wethouders dat er op 10 februari 2023 een overleg heeft plaatsgevonden over Pater Pio. Het ging hier echter om een vertrouwelijk overleg. Om die reden worden de stukken niet vrijgegeven, antwoordt de gemeente.

Gemeenten zijn op basis van de Woo verplicht om openbaarmaking van stukken, maar in dit geval beroept Tubbergen zich op uitzonderingsgronden. De gemeente is van oordeel dat openbaarmaking van de stukken "een risico vormt met het oog op de veiligheid van de personen die het aangaat".

Op de vraag of dit overleg ging over de twee uit huis geplaatste kinderen, wil de gemeente niet ingaan.

In de nasleep van de twee strafrechtelijke aangiftes stelde ook de FIOD een onderzoek in en werd door de Belastingdienst de felbegeerde ANBI-status van de stichting Pater Pio ingetrokken. Hierdoor zijn donaties aan de stichting niet langer fiscaal aftrekbaar. "Erg vervelend uiteraard voor mensen die al geld hadden gedoneerd en vervolgens te horen kregen dat die gift ineens niet meer fiscaal aftrekbaar was. Maar met name was die maatregel erg vervelend voor de stichting, die daardoor minder giften binnenkreeg. Dat heeft ze heel veel geld gekost", zegt een oud-lid.

De Belastingsdienst wil hier niet op reageren. "We doen nooit mededelingen over belastingplichtigen", aldus een woordvoerster.

Inspectie Gezondheidszorg

Ook bij de Inspectie Gezondheidszorg zijn in 2019 en 2020 twee meldingen gedaan over de stichting, zo blijkt uit navraag. "Maar na inventarisatie bleek dat het niet ging om de 'kwaliteit van zorg', de hoofdtaak waar de Inspectie zich mee bezighoudt. Daarom is dit verder niet opgepikt", laat de Inspectie desgevraagd weten.

Morgenochtend: de leider van de stichting Pater Pio verbreekt het stilzwijgen. Voor het eerst in de veertig jaar dat ze als gebedsgenezeres actief is, vertelt ze haar verhaal.