Hengelose raad wil afvalproblemen oplossen, maar is verdeeld over aanpak: 'Nascheiden is niet de heilige graal'

Afvalwethouder Benno Brand, die woensdag voor het eerst de gemeenteraad toesprak, zei afval één van de meest beladen onderwerpen van de gemeente Hengelo te vinden. Hij lichtte de zogenaamde quick wins toe, maatregelen die het college van B en W wil nemen. De wethouder benadrukte dat er zeker geen beleidswijzing gaat plaatsvinden die leidt tot een gehele andere manier van inzamelen. “Uiteindelijk staan we hier door een keuze die vorig jaar in september is gemaakt om zakinzameling te doen. Nu kijken we wat de consequenties daarvan zijn, hoe het zich ontwikkelt en wat we kunnen verbeteren.”

'Neveneffecten van tevoren niet goed ingeschat'

Meteen na de oplevering van de evaluatie zakinzameling pmd over de eerste vier maanden van het nieuwe inzamelsysteem, gaf Brand al aan dat de neveneffecten van tevoren niet goed zijn ingeschat. Die zijn voor iedereen zichtbaar: meer afvaldump, bijplaatsingen en zwerfafval rondom de inzamelpunten. Het nieuwe systeem zou wel tot verbetering leiden, namelijk een iets schonere stroom pmd.

'Veegschoon'

De gemeente wil op korte termijn maatregelen invoeren om de inzameling te verbeteren en verrommeling op straat aan te aanpakken. Zo wordt pmd niet één keer, maar twee per week opgehaald. "Dat betekent dat ’s morgens het pmd wordt opgehaald en ’s middags het restafval. Afspraak met Twente Milieu is dat de straat veegschoon wordt opgeleverd", zegt Brand.

Ook worden er gratis doorzichtige zakken verstrekt aan alle inwoners. Die zakken zijn straks af te halen bij negen punten in de stad, waaronder het stadskantoor en de wijkhuyzen. Daarnaast wordt er ingezet op een betere communicatie en handhaving.

'Geen boa in de bosjes'

Wethouder Brand is niet van een boa in de bosjes die ineens tevoorschijn springt. “Nee, die kant moeten we niet op. We moeten mensen bewust laten worden en samen een oplossing vinden voor de verrommeling in de stad.” Er worden niet meteen boetes uitgedeeld.

Scherp monitoren

Hengelo gaat scherp monitoren of de maatregelen tot het gewenste effect gaan leiden. Brand: "Ik kan me niet voorstellen, dat de maatregelen die we nu nemen niet bijdragen dat Hengelo een schonere stad wordt." Voor de zomernota komt de gemeente met een bredere evaluatie, maar als er tussentijds noodzaak is om bij te sturen, komt de college met mogelijke aanvullende maatregelen. Welke? Daarop wilde Brand niet vooruitlopen.

Rondje langs de fracties

Glenn Dedecker, fractievoorzitter van Lokaal Hengelo Anders trapte een rondje langs de fracties af en ging er meteen vol in: “Dit college doet aan cosmetische ingrepen en houdt vast aan quick wins in plaats van écht door te pakken. Zonder rigoureuze ingrepen blijven de inwoners aankijken tegen een rommelig straatbeeld."

Nascheiden

Dat er in het evaluatierapport nascheiding wordt genoemd als scenario onder het motto 'bronscheiding waar het kan, en nascheiden waar het moet' ziet Dedecker als 'puur opportunisme' een jaar voor de verkiezingen. “Drie jaar lang is er door dit college en de raadswerkgroep geen enkele beweging gemaakt richting nascheiding. Integendeel: bij de begrotingsbehandeling in 2024 werd een motie van Lokaal Hengelo om nascheiden te onderzoeken, volledig weggestemd door meerdere collegepartijen, waaronder BurgerBelangen.”

Motie

"De keuze voor nascheiden had dus allang gemaakt kunnen worden en uitgevoerd kunnen zijn. Als de tijd echt rijp is en iedereen het ook echt meent, moeten we volgende week tijdes de raadsvergadering maar een motie indienen om meteen te kiezen voor nascheiden en niet nog zes maanden wachten. Dan kunnen we in juni 2026 van start”, zegt Dedecker.

D66: 'Ideologisch staan wij achter Diftar'

Fractievoorzitter Sebastiaan van der Pal van D66 is van mening dat 'de zooi gewoon van straat moet.' Hij vindt de quick wins een manier om dit voor elkaar te krijgen en zegt dat zijn partij daarom ook instemt met voorstel van het college. Het raadslid zegt van inwoners te hebben gehoord dat er meldingsmoeheid is en dat mensen het gevoel hebben dat ze niet serieus worden genomen, wanneer zij een klacht doorgeven. “Wij vinden participatie wel heel belangrijk en zouden graag zien dat inwoners worden meegenomen."

D66 is ook blij dat de communicatie wordt verbeterd. Verder wil de partij in het najaar met iedereen het gesprek aangaan. "Ideologisch staan wij achter Diftar, maar vinden het ook belangrijk dat er een oplossing wordt gevonden waardoor Hengelo in 2050 afvalvrij is. Dat is een stip aan de horizon, maar dan wel op een manier die werkt."

'Petitie met 3.200 handtekeningen genegeerd'

Fractievoorzitter Frank Peters van ProHengelo wees, als het gaat om onderwerp 'burgerparticipatie', op de petitie van Hengeloër Frank Wes, die 3.200 handtekeningen ophaalde om de bovengrondse containers terug te brengen. "Toen er jaren geleden door burgerinitiatief Bos op het Plein 2.500 handtekeningen werden opgehaald voor een groener marktplein, ging het beleid meteen om en kwam er een grootschalige campagne op gang." Peters zegt de bereidheid die toen onder bijna alle partijen leefde nu nog niet te hebben gezien. "De indiener van de petitie heeft slecht een handje gekregen en dat was het."

Uit de hand gelopen

Ook Peters vindt dat het college van B en W het afvalbeleid voor de hoogbouw helemaal uit de hand heeft laten lopen. “Dit draai je niet meer bij en zeker niet met lapmiddelen." Het Pro Hengelo-raadslid ziet het liefst dat de verzamelcontainers meteen terugkomen in het straatbeeld en dat er direct stappen worden genomen richting nascheiden. Als het aan ProHengelo ligt, komt er snel een nieuwe politieke markt om dat verder te bespreken.

“De belangrijkste vraag moet zijn: hoe krijgen we de stad weer schoon? De percentages pmd die we nu schoon inzamelen weegt niet op tegen het bedroevende beeld dat we elke dag in de stad zien. Bewoners zijn het zat. Schone straten moet de hoogste prioriteit krijgen”, aldus Peters.

'Nieuwe systeem nog niet optimaal'

VVD'er Sander Janssen zegt dat er is gekozen voor een nieuwe systeem dat wel werkt, maar nog niet optimaal is. “Dat gaan we nu aanpakken." Ook de liberalen storen zich aan de verrommeling, maar constateren dat dit ook door het gedrag van mensen komt. "Laten we nu proberen om dit systeem te verbeteren. Dan kunnen we in de zomer met elkaar in gesprek om naar nascheiden te gaan.”

Gemengde gevoelens

Janssen denkt dat bepaalde dingen achteraf beter kunnen gekund. "Dat trekken wij ons als VVD ook aan. Wij zijn daar mede verantwoordelijk voor. Dat neemt niet weg dat we deze systeemverandering ook moesten doen, want we gooiden tonnen euro's in de oven. Dat is geld dat in deze samenleving ook naar andere dingen kan." De VVD zegt wel gemengde gevoelens te hebben over de hele gang van zaken. "We waren voorstander van nascheiden. Dat zijn we nog steeds en dat blijven we. De politieke realiteit is dat we al jaren in deze raad geen democratische meerderheid hebben om dat door te voeren, maar we blijven daarvoor strijden", zegt Janssen.

N-woord

Raadslid Herman Groeneveld van de ChristenUnie constateert dat het Hengelose Diftar-systeem best aardig functioneert. "Er zijn twee grote uitzonderingen: dat is de inzameling van pmd en dat zijn de illegale bijplaatsingen." De ChristenUnie wil daarom eerst maximale inzet om 'de rotte kies' eruit te halen. Groeneveld vraagt zich wel af of er nog bijgestuurd kan worden met communicatie, het uitdelen van gratis doorzichtige zakken en een extra ophaalronde.

"We gaan niet het N-woord in de mond nemen. Wel zeggen wij ja tegen de quick wins. Wij zien dit als damage control om Hengelo schoon te houden en om nog meer bijplaatsingen te voorkomen."

Betaalbaarheid

Nico-Tom Pen van GroenLinks is blij dat het percentage schone pmd is verbeterd en dat ook een groot deel van de beoogde kostenbesparing wordt gehaald. De partij zet wel vraagtekens bij het nu al drastisch doorvoeren van veranderingen. "Nascheiden is wat ons betreft bespreekbaar, maar dat heeft vanuit onze idealen niet meteen de voorkeur. Als we op een ander systeem overgaan, moeten we wel de kosten voor de inwoner in de gaten houden. De betaalbaarheid was juist de reden voor de wijzigingen die we nu hebben gemaakt."

Pen vindt wel, dat als er wordt gekeken naar een ander systeem, er eerst een pilot gehouden moet worden en dat de participatie en communicatie dan beter wordt aangevlogen. Het GroenLinks-raadslid denkt dat er ook geleerd kan worden van de aanpak van andere steden.

Inwoners betrekken

Het CDA ziet op veel plekken overlast in Hengelo en vindt dat er maatregelen genomen moeten worden. “Een deel dat nu gebeurt heeft met gedrag te maken. Als je ziet hoe de communicatie en participatie is verlopen, dan zou dat de volgende keer anders moeten”, zegt fractievoorzitter Ron Wesseling. De partij hoopt dat de raad in oktober stappen kan gaan zetten over de verwerking van afval in 2027 en dat dan wel het juiste proces doorlopen kan worden. Het CDA wil dan wel dat inwoners daarbij betrokken worden.

Hengelose Burgers zegt niet akkoord te gaan met de quick wins. Raadslid Herbert Capelle vindt dat daarmee een verkeerd signaal wordt gegeven: "We moeten niet met lapmiddelen bezig zijn, maar naar de lange termijn kijken. Waar moeten we naartoe? Dat is wel degelijk nascheiden”, aldus Herbert Capelle. Als Lokaal Hengelo een nieuwe motie indient voor nascheiden, dan zegt Hengelose Burgers deze volledig te steunen.

Nascheiden als oplossing

Ook de PVV is voor nascheiding. “De Hengelose inwoner heeft dagelijks te maken met een gigantisch afvalprobleem en ongedierte. Nascheiding is voor de PVV de oplossing om hier een eind aan te maken”, zegt fractievertegenwoordiger Jorrit Griesen. De PVV wil terug naar een systeem met grijze containers bij hoogbouw, waar al het restafval in gedeponeerd kan worden. “Het is voor ons zaak dat het huidige afvalprobleem van straat verdwijnt.” De partij wil dat er per direct actie wordt genomen, maar ziet niets in quick wins. “Dat is geen acceptabele en houdbare oplossing.”

Problemen serieus nemen

PvdA-raadslid Nicolien Boekhoudt ondervindt de puinzooi in de stad aan den lijve: "Als ik mijn appartement uitstap, val ik over stoelen, matrassen en grijze zakken, maar dat is niet overal zo in Hengelo. Het is écht een kleine groep inwoners die het straatbeeld vervuilt.” Ze zegt blij te zijn dat het college de problemen serieus neemt en dat er stappen zijn gezet om het te verbeteren. Boekhoudt noemt quick wins een belangrijk signaal naar de inwoners dat de problemen serieus worden genomen. "Wij hopen dat deze maatregelen zo snel mogelijk effect hebben. Het is goed dat we deze stappen nu gaan zetten.”

Jarenlange discussie

Fractievoorzitter van Han Daals van BurgerBelangen, de partij die het afvaldossier ambitieus probeerde vlot te trekken als grootste coalitiepartij, wilde in zijn betoog aan iedereen duidelijk maken hoe Hengelo op het huidige punt is beland. "Er zijn keuzes gemaakt en beslissingen genomen die tot op de dag van vandaag doorwerken. Ook wij kunnen niet zomaar iets veranderen. We dachten het even snel te kunnen oplossen, want we zitten al een paar jaar in de discussie over de pmd-vervuiling.”

Belofte aan de kiezer

Daals kon zijn verhaal niet afmaken door een interruptie van Glenn Dedecker, die het niet kon laten om een passage uit het verkiezingsprogramma van BurgerBelangen te citeren, waarin de partij liet weten voorstander te zijn van nascheiding. “We zijn meer dan drie jaar verder, meneer Daals. U heeft niets, maar dan ook niets gedaan van wat u beloofd heeft aan uw kiezer over afval. U heeft niets veranderd. Het enige dat u heeft veranderd is een puinhoop in het straatbeeld”, was het verwijt van Dedecker.

De fractievoorzitter van BurgerBelangen hield de fractievoorzitter van Lokaal Hengelo voor dat de bestuurlijke realiteit niet zo simpel is: "Wij wilden de problematiek oplossen en dat snel en doortastend doen met elkaar. Achteraf blijkt dat dit toch ingewikkelder en gecompliceerder in elkaar steekt. Het evaluatierapport dat we nu hebben, geeft diepgang. Ik zeg u eerlijk: dat hadden we eigenlijk daarvoor moeten hebben, voordat we de besluiten hadden genomen.”

Aanpak onderschat

Daals waarschuwde Dedecker om niet meteen een claim te leggen op nascheiding door een motie in te dienen, maar te wachten op de uitwerking van een scenario, waarover wordt gesproken in het evaluatierapport. "Met de wetenschap en de ervaring van nu is het misschien verstandig om die uitwerking af te wachten. Dan hebt u de voors en tegens en kunt u zien dat nascheiden nét zo gecompliceerd is." Dedecker wilde daarop maar één ding helder hebben en dat is of de raadswerkgroep afval destijds wel op de hoogte was van een pilot van het nascheiden van pmd. Daals antwoordde daarop dat dit toen niet aan de orde is geweest.

De fractievoorzitter van BurgerBelangen vindt overigens niet dat er fouten zijn gemaakt. "We hebben een beslissing genomen met verregaande consequenties. Dat is niet goed geweest, want het is een rommel op straat. Dat hebben we onderschat. Het is niet goed gelukt.”

Geen excuses

SP-fractievoorzitter Hugo Koetsveld vroeg Daals of hij als voorzitter van de afvalwerkgroep eigenlijk geen excuses moet maken aan de inwoner. Daals: “We wilden van de vervuiling af en zo snel mogelijk doorschakelen, dat heeft niet goed uitgepakt, daar ben ik heel eerlijk in. Als er ieder keer dat er iets niet goed gaat in de stad, we sorry moeten gaan zeggen, zo werkt dat niet. We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid hier. Sometimes you win, sometimes you lose."

SP'er Hugo Koetsveld wees ook op de korte invoertijd van het nieuwe beleid per 1 september jongstleden. “Ook uw eigen wethouder zei dat het allemaal wel erg snel was. Willens en wetens heeft u het er als raadswerkgroep toch doorgedrukt. U heeft daarmee uw eigen wethouder in een lastig parket gebracht en ambtenaren over de kling gejaagd.” Koetsveld vindt dat de evaluatie laat zien dat de participatie en communicatie totaal niet van de grond is gekomen door de korte tijd tussen besluitvorming en uitvoering. "Dat moeten VVD en BurgerBelangen zich zeer aanrekenen en daar moeten ze zich voor verantwoorden.”

Verantwoording nemen

VVD'er Janssen: “Wij nemen zeker verantwoording, maar we hebben ook geloof en vertrouwen in ons college en wethouders." Wij gaan uit van het goede in de mens, waar de VVD ook voor staat. We kunnen doelen best halen, maar moeten ze wel kunnen verbeteren.” Janssen gaf toe dat het niet helemaal goed is gegaan. Koetsveld beet Janssen toe dat die in een andere wereld leefde. "Het gaat niet helemaal goed? Het gaat dramatisch. De maatregelen die genomen zijn, hebben in de gehele stad een puinzooi veroorzaakt.

Geld in de oven

Janssen gooit daarop de SP voor de voeten dat die het liefst weer terug wil naar verzamelcontainers “Dan gooien we weer 900.000 gemeenschapsgeld per jaar in de oven. Ik dacht altijd dat de SP voor financiële degelijkheid stond. Dit klinkt als geld in de oven scheppen, geld dat we voor veel meer dingen kunnen gebruiken.”

Alle opties op tafel

Als het om een nieuw afvalinzamelsysteem gaat dan mogen van de SP alle opties op tafel komen om besproken te worden. Koetsveld wees er wel op nascheiding niet te zien als de heilige graal en de oplossing van alles. "Laten we niet de fout maken die de raadswerkgroep maakte, namelijk overhaast en zonder deskundigheid besluiten nemen over afvalbeleid."

Daals vond dat Koetsveld aan het framen was door te zeggen dat de raadswerkgroep zijn huiswerk niet goed heeft gedaan en dat de stad daardoor met rotzooi zit. "Dit is een gevolg van keuzes die we in het verleden hebben gemaakt, daar was ook de SP bij. Dat we nu een volgende stap moeten maken, dat lijkt mij evident."

Verzamelcontainers en nascheiding

Marietta Boland van Forum voor Democratie zei de voorkeur te hebben voor verzamelcontainers en nascheiding bij de hoogbouw. "We zien dat mini-containers voor pmd bij laagbouw goed werken, maar stemmen in met het voorstel van het college om de quick wins in te voeren, de betere communicatie en intensief monitoren." Inzet van de groene handhavers moeten volgens de partij gericht zijn op educatie en ingesprek gaan met inwoners en niet op het uitdelen van boetes.

"Bewoners van hoogbouw moeten geen last meer hebben van bovengronds rondslingerd vuil. Het moet voor hen makkelijk moet zijn om hun pmd, oud papier en ander afval weg te brengen."

Keuzes

Na een avondje standpunten uitwisselen trok wethouder Brand de eindconclusie dat er eensgezindheid was over de problemen in de stad en dat daar iets aan moet gebeuren. "We zijn het niet eens over de manier waarop we dat doen. Er zijn keuzes die gemaakt moeten worden en het college heeft nu de keuze gemaakt om met deze quick wins te komen." Brand zegt niet van het jojo-effect te zijn en om na een paar maanden al voor iets anders te kiezen: "Nee, we hebben vorig jaar ingezet op zakinzameling."

Het college zet nu in op de maatregelen die snel genomen kunnen worden. Al op 22 april moet een tweede wekelijkse ophaalronde worden ingevoerd en moeten er gratis doorzichtige plastic zakken worden verstrekt. De gemeenteraad moet daarover nog stemmen.