Gouden tijden voor Hengelose defensiebedrijven Thales en Jonkman Coating, maar wie moet het werk gaan uitvoeren?

"Deze is nu bijna af, alleen nog een dagje drogen en dan in de lak." Naast een enorm met zand bestrooid groen metalen blok komt Marco van Seijen even op adem. Hij is hoofdspuiter bij dit coatingbedrijf in Hengelo, maar zijn werkzaamheden staan bijna allemaal in dienst van verschillende krijgsmachten in Europa. "Dit is de basisplaat van een radarsysteem van Thales, hier komt de radar bovenop te staan."

De meeste radars van Thales komen hier door de handen van Van Seijen en zijn collega's, voor onder meer bespuiting, lak en antislibbehandeling.

Manshoog wiel

Kort ervoor draait hij aan een manshoog wiel, waardoor de basisplaat, hangend in een stellage, zijwaarts een rondje in de lucht draait. Vervolgens belandt al het overdadige antislibzand op de grond onder de plaat. In twee weken is het onderdeel hier in drie lagen gespoten, gelakt en ‘tot op de vierkante millimeter’ afgeplakt, zodat Noorse militairen straks gebruik van de radar kunnen maken. "De volgende komt als het goed is vandaag nog binnen", zegt Van Seijen met een grimas waarin een lach en een zucht om voorrang vechten. "Het is enorm druk."

Nu al te klein

Nog maar drie jaar zit Jonkman Coating in dit pand en deze ‘defensielijn’ huist sinds één jaar hier langs de A1 in Hengelo. Maar, zo concludeert mededirecteur Anton Wiggers: “Dit is nu al te klein. Het aandeel van deze tak van ons bedrijf is nu vele malen groter dan we dachten toen de fabriek werd gebouwd."

Het heeft alles te maken met de groei bij de radarbouwers van Thales, aan de andere kant van Hengelo. "We merken een enorme toename van de vraag. Ze willen bij ons misschien wel met meer dan honderd procent groeien."

Op bezoek bij het Jonkman Coating en Thales, met de vraag of groei wel haalbaar is:

Gouden tijden

Hoe cynisch het ook klinkt; de onrust in de wereld bezorgt Thales, met de Nederlandse hoofdvestiging in Hengelo, gouden tijden. En dat terwijl de groei al gaande was, legt ceo Gerben Edelijn uit als hij door de productiehal loopt. De afgelopen vijf jaar groeide het personeelsbestand jaarlijks met tien procent, naar nu zo'n 2.500 mensen in Hengelo. "En onze omzet groeide de afgelopen drie jaren ook telkens met tien procent. Dat was nog voor de situatie van nu, waarbij Europa meer gaat investeren in de eigen verdediging."

Pronkstuk

Het bedrijf ontwikkelt en produceert radarsystemen, de software daarvoor, communicatieapparatuur voor de landmacht en nog meer aan defensie gerelateerde producten. Pronkstuk momenteel: de Ground Master 200 Multi-Mission Compact Radar (GM200). Een uitklapbaar radarsysteem dat op een vrachtwagen gezet kan worden, en daardoor zeer mobiel is aan het front.

Tot op 200 kilometer afstand kan de radar de lucht afspeuren. "Hij kan alles zien wat zich in de omgeving beweegt: granaten, drones, vogels. En dat laatste is bijzonder. Hij kan vogels en drones van elkaar onderscheiden."

Verdubbeling

Vorig jaar maakte Thales daar nog drie van. Dit jaar rollen er achttien de deur uit. "En we willen opschalen naar 24 of meer", stelt Edelijn. Bij Jonkman Coating gaan ze intussen al uit van de toekomstige vraag voor 36 radarsystemen per jaar.

Dat Europa 800 miljard euro wil uittrekken voor de verdediging van het continent, zal hoe dan ook zijn effect hebben bij deze bedrijven. En andere. "We hebben zo'n 150 leveranciers in Nederland", vertelt Edelijn. "Een groot deel daarvan zit hier in de regio. Makers van printkaarten, plaatwerk, kabelbomen, en bijvoorbeeld het verven en coaten. Daar hebben we langetermijnafspraken mee gemaakt, of die zijn we aan het maken, zodat ze ons kunnen faciliteren in die opschaling."

Lege vijver

Maar de bomen reiken niet tot de hemel. Bij de wens om uit te breiden, lopen de meeste bedrijven tegen hetzelfde probleem aan: tekort aan personeel. "Dat is zeker de grootste uitdaging", bevestigt Edelijn. "De vijver in dit deel van het land is wel een beetje leeggevist, zeker als het gaat om mensen met veel ervaring. Dan moeten we mensen uit het westen van het land aantrekken en dan gaat afstand een rol spelen."

Gezamenlijk inkopen

Grote wens bij Thales is dan ook dat Europese landen met dezelfde radarsystemen gaan werken. Tot voor kort was elke radar een aparte opdracht voor Thales. Nu met de GM200 gaat het meer richting serieproductie. "Daarbij is opschaling voor ons makkelijker te faciliteren. Met Noorwegen en Denemarken hebben we al zo'n uitwisseling gehad. Wij zouden graag zien dat bijvoorbeeld ook Zweden, Duitsland en Nederland dezelfde systemen gaan kopen. Voor de verdediging is het ook logischer als je systemen inkoopt die met elkaar kunnen samenwerken." Niet veel later blijkt dat het contract met Zweden inmiddels getekend is.

Bij Jonkman Coating is de zoektocht naar nieuwe collega's intussen in volle gang. "Dat is buitengewoon moeilijk", bekent mededirecteur Wiggers eerlijk. "Spuiters zijn een schaars goed. Wij hebben hier iemand rondlopen die ook F-16's heeft gespoten. Je moet echt topkwaliteit kunnen leveren. Heel nauwkeurig, soms op de vierkante millimeter, en ook snelheid kunnen maken. Dat is best lastig."

Jonkman Coating

Het bedrijf onderzoekt wat ervoor nodig is om de groei van Thales bij te kunnen benen. Voorlopig lukt het. Nog net, zegt spuiter Van Seijen.

"Sinds oktober is het werk al met zo'n 50, 60 procent toegenomen. Maar helaas zijn er nog geen nieuwe collega's bij gekomen. Wat dat betekent? Avondwerk, en soms komen we op zaterdag terug. Dan beginnen we 's ochtends vroeg, en begint 's middags ons weekend. Ja, het is zeker buffelen momenteel."