32 basisscholen onder één paraplu: in Enschede gaan katholiek en protestants onderwijs fuseren
In Enschede wordt gewerkt aan een baanbrekende fusie in het basisonderwijs. De besturen van Stichting Katholiek Onderwijs Enschede (KOE) en Vereniging Christelijk Onderwijs (VCO) Oost-Nederland bereiden in alle stilte een samengaan voor. En dat heeft ook gevolgen voor de basisscholen. Te beginnen in de wijk Helmerhoek, waar na de zomer katholiek en protestants-christelijk basisonderwijs al onder één naam verder gaan.
Het gonst al vele maanden van de geruchten in het Enschedese basisonderwijs. Daar maken nu nog drie grote besturen de dienst uit: Consent (openbaar) met 25 scholen, KOE (katholiek) met 19 scholen en VCO (protestants-christelijk) met 9 scholen. Daarnaast hebben Consent en VCO respectievelijk 6 en 5 scholen buiten de gemeentegrenzen van Enschede.
Voor in totaal 32 basisscholen - Schateiland valt onder twee besturen - is nu dus een verandering aanstaande. In sommige gevallen, zoals in Helmerhoek, zullen scholen worden samengevoegd, waardoor er feitelijk minder locaties overblijven. Bij de voorgenomen fusie is er sprake van een bestuursoverdracht van de VCO naar de KOE.
Financiële zorgen bij VCO
Een fusie tussen scholen met katholieke en protestants-christelijke signatuur is zeker de laatste jaren geen unicum meer in het basisonderwijs. Zelfs niet op bestuursniveau. Interconfessioneel onderwijs wordt deze mengvorm genoemd. Veelal is dat terug te zien bij 'losse' scholen. In Enschede gaat het slechts om één basisschool: Schateiland aan de Esmarkelaan (voorheen IBS Eschmarke) is interconfessioneel.
De fusie tussen de twee Enschedese schoolbesturen lijkt vooral voor VCO Oost-Nederland bittere noodzaak. Waar de KOE in rustiger vaarwater lijkt te zitten, spreekt VCO in haar meest recente jaarrekening (2023) van een 'zorgwekkende' financiële situatie. Het is vorig jaar zelfs even alle hens aan dek geweest. Een belangrijke oorzaak is dat er te ruimhartig is begroot bij vervanging van ziekte, waardoor er 20 fte 'te veel' werkzaam waren bij de stichting.
Over 2023 leed de christelijke onderwijsinstelling een verlies van 1,5 miljoen euro en in de begroting voor 2024 wordt rekening gehouden met nog eens een verlies van 1,3 miljoen. De spaarpot is bovendien leeg. Bij de start van het huidige schooljaar is daarom een investeringsstop ingevoerd en is er afscheid genomen van 39 fte aan tijdelijke dienstverbanden.
Onder opheffingsnorm? Dan geen geld
Maar er spelen ook andere ontwikkelingen waar beide schoolbesturen mee te maken hebben, zoals dalende leerlingaantallen. Op sommige plekken naderen deze de zogenaamde 'opheffingsnorm'. In Enschede ligt deze norm op 137 leerlingen.
Een school wordt niet gedwongen te sluiten, maar de gemeente Enschede hanteert wel het beleid dat basisscholen waarvan het aantal leerlingen onder de opheffingsnorm ligt, geen aanspraak kunnen doen op geld voor (ver)nieuwbouw. En ruim 90 procent van de kosten van nieuwbouw worden gedragen door de gemeente.
Zeven besturen in basisonderwijs
Zoals gezegd zijn Consent, KOE en VCO de grootste schoolbesturen die in Enschede actief zijn. Maar er zijn ook nog kleinere besturen in het lokale basisonderwijs.
De twee gereformeerde basisscholen, De Bron en De Fontein, vallen onder de Hannah Stichting. Dan is er de Enschedese Schoolvereniging die 'bijzonder neutraal' onderwijs aanbiedt aan de Tichelweg. Stichting Althena heeft vrijeschool Noorderkroon en SIMON is verantwoordelijk voor islamitisch basisonderwijs op de Al Ummah.
Ten slotte heeft Attendiz met De Huifkar, Onderwijscentrum Het Roessingh en Het Reliëf drie scholen in het speciaal basisonderwijs.
In de wijk Helmerhoek speelt dit momenteel. De katholieke basisschool De Jonge Helden (125 leerlingen) en de christelijke Willem van Oranjeschool (102 leerlingen) zitten onder de opheffingsnorm. De gebouwen, soms nog voorzien van enkel glas, zijn aan vernieuwing toe. Er ligt een plan voor grondige renovatie of nieuwbouw van één nieuw schoolgebouw voor Helmerhoek, onder hetzelfde dak dus als Obs de Reggeborgh.
De gemeente is bereid om 6,2 miljoen euro in het nieuwe gebouw te investeren, maar dat betekent in feite dat De Jonge Helden en de Willem van Oranjeschool moeten fuseren. Dat gebeurt met ingang van het nieuwe schooljaar, op 1 augustus 2025. Het doel is 'om kwalitatief goed en interconfessioneel onderwijs te blijven bieden voor de langere termijn', staat in de zogeheten fusie-effectrapportage.
Efficiëntere indeling van klassen
In Helmerhoek gaat de fusie van de basisscholen - waarvoor nog geen naam is bedacht - niet ten koste van de keuzevrijheid van ouders, zeggen de schoolbesturen. 'Het voedingsgebied van beide scholen overlapt elkaar vrijwel volledig. De fusie zal daar geen verandering in brengen', is de conclusie.
Wat wel verandert is de vergoeding vanuit het Rijk. Omdat De Jonge Helden en de Willem van Oranjeschool samengaan, krijgt de fusieschool op termijn 236.000 euro per jaar minder aan onderwijsgelden. De besturen denken dit 'gat' op te lossen door een efficiëntere indeling van klassen, waardoor er 2,5 fte aan leerkrachten bespaard kan worden.
'Zowel katholieke als christelijke traditie'
De nieuwe school zal geheel conform de gedachte van de eenwording van beide schoolbesturen 'uitgaan van het gemeenschappelijke geloofsgoed van zowel de katholieke als de christelijke traditie. Vanuit onze waarden verbinding, respect, veiligheid en verantwoordelijkheid is er waardering voor ieders inbreng, voor dialoog en verschil.'
De toekomst zal uitwijzen of dat uitgangspunt ook voor alle ouders geldt. Hoe klein de verschillen op afstand ook mogen lijken, de keuze voor een katholieke of protestants-christelijke school wordt soms zeer bewust gemaakt. Interessant zal dan uiteindelijk ook zijn welk effect de KOE/VCO-fusie heeft op de leerlingenaantallen van basisscholen De Bron en De Fontein, die een gereformeerde signatuur hebben.
gerelateerd
Download onze app
