Voor Hengelose EHBO-voorman Toon Knippenborg is er 'n leven vóór en ná de vuurwerkramp

Donderdag werd Knippenborg (68) tijdens de jaarvergadering van de Koninklijke Nederlandse Vereniging EHBO Hengelo in het zonnetje gezet door wethouder Claudio Bruggink: "Ik wist van niks. Was een grote verrassing. De hele familie was er en vertegenwoordigers van bijna alle Hengelose sportverenigingen, horecamensen, landelijke bestuursleden." Een koninklijke onderscheiding kreeg-ie tien jaar geleden al uitgereikt, dus dit keer bleef het bij bloemen en mooie woorden van de wethouder.

Ramptoerist

Interesse in ongelukken - als je dat zo mag stellen - zat er al vroeg in bij hem. "Mijn vader luisterde vaak naar de politiescanner en ik luisterde mee. Of z'n pa een ramptoerist was? Ja, een echte, haha!" Als er ergens een ongeluk gebeurd was, waren zij vaak als eerste ter plekke. Zo ook een keer bij hen om de hoek: "We woonden aan de Oude Postweg, niet ver van de kruising met de Beethovenlaan. Een Porschebestuurder die niet uitkeek knalde daar bovenop een bedrijfsbusje."

Eerste keer

Hij weet nog dat hij de bestuurder voor van alles uitschold, terwijl de man met z'n voet vastzat onder een pedaal. "Waarom? Omdat de vrouw naast hem een kind op schoot had, dat met z'n hoofd vast was komen te zitten in de voorruit. Dat laat je als chauffeur toch niet gebeuren? Om het kind te kunnen bevrijden, moesten we z'n haren afknippen. Zoiets vergeet je nooit meer. Die man heb ik laten zitten. Daar moesten de ambulancebroeders zich maar over ontfermen. Het kind mankeerde gelukkig niet zoveel, bleek achteraf."

Hartstilstand

Dat was nog ver voordat hij z'n EHBO-diploma behaalde. Vele jaren later en in het bezit van alle papieren maakte hij nog iets bizars mee: "Ik was in de speeltuinvereniging op een steenworp afstand van m'n ouderlijk huis bezig met een lezing over reanimeren en defibrilleren. Buiten hoorde ik een ambulance, maar ik sloeg er geen acht op. Later hoorde ik dat mijn vader een hartstilstand had gehad. Een 16-jarig meisje dat ik net zelf een reanimatiecursus had gegeven op haar school, had 'm geholpen. Hoe gek wil je het hebben?"

Vuurwerkramp

Wat hij ook de rest van z'n leven bij zich draagt is de vuurwerkramp. "Ik was die dag aan het werk met een stratenmaker m'n achtertuin. Ik werd gebeld en binnen 15 minuten had ik 45 Hengelose EHBO'ers geregeld. Bij Stork, Akzo en mijn eigen werkgever Hazemeijer/Holec haalde ik alle verband uit de kasten en ben naar Enschede geracet."

Hij bleef er dertig uur aan een stuk aan het werk in de wijk die op een oorlogsgebied leek: "Overal waar je liep knapte glas en dakpannen onder je schoenen en overal hoorde je gas sissen en af en toe ontplofte er een leiding. Tegenwoordig schrik ik nog altijd van elke knal. Mijn kleinzoons heb ik op het hart gedrukt nooit in de handen te klappen achter mijn rug."

Vijf doden

De meeste indruk die dag maakte de rampspoed die hij aantrof bij een Hindoestaanse familie. Vijf doden waren daar te betreuren. "Ze hadden zich verschanst onder de vloer. Ik heb geholpen ze daar weg te halen. Was verschrikkelijk. Jaren later was ik eens bezig elektra aan te sluiten onder een woning in Borne, toen ik helemaal in paniek raakte. Heb m'n zoon gebeld en gezegd dat hij zo snel als hij kon naar die woning moest komen. Meer kon ik niet uitbrengen. Hij trof me huilend aan in de kruipruimte. Sindsdien ben ik nooit meer onder een woning gekropen."

Praten

Knippenborg zorgde altijd goed voor iedereen om hem heen, maar zichzelf vergat-ie. Ook na die dag in mei 2000. Het steekt hem dat hij en z'n Hengelose collega's nooit bedankt zijn voor hun werk toen: "Soms praat ik erover en dan stop ik het weer weg. Ik kan er gelukkig goed over praten, maar ze hadden na die ramp wel wat aandacht kunnen hebben voor ons."

Knippenborg heeft zelf besloten dit jaar te stoppen met al z'n bestuurlijke werk. Bij de KNV EHBO Hengelo kwam die boodschap binnen als een donderslag bij heldere hemel: "Mijn termijn liep af. Ik dacht: doe ik dit nog eens 3 jaar? Dan ben ik 71. Nee, dus. Gelukkig hadden we binnen een paar dagen een ander: Lynn Velthuis. Die gaat het ongetwijfeld ook prima doen."

Familiemens

"Ze hebben me tot het laatst toe geprobeerd over te halen om door te gaan, maar ik heb dit werk 43 jaar lang gedaan, waarvan de laatste 16 als voorzitter. Het is een keer mooi geweest. Ik ben gek op m'n Rita - eind deze maand zijn we 45 jaar getrouwd en we zijn nu allebei met pensioen -, heb twee fijne zoons en een schoondochter waar ik dol op ben en twee mooie kleinzoons van 11 en 15. Nu ga ik meer tijd met hen doorbrengen. Zij hebben altijd achter mij gestaan, nu wil ik iets terugdoen."

Ronde van de Vijver

Dat wil niet zeggen dat hij z'n verbandkoffertjes op zolder zet: "Zaterdag ben ik alweer bij de Ronde van de Vijver in Hengelo en ik blijf als LOTUS-acteur actief, bij bedrijven of op de Riskfactory op het vliegveld. Daarvoor krijg ik een vergoeding, maar ik bepaal vanaf nu m'n eigen agenda."

De KNV EHBO Hengelo telt zo'n 350 leden, waarvan er 70 ingezet worden bij evenementen en sportwedstrijden. "Maar je hebt er nooit genoeg, dus nieuwe leden zijn van harte welkom. Iedereen moet toch eerste hulp kunnen verlenen?"