Hij stapte na de explosie op de fiets en bleef betrokken: journalist Lucien Baard bundelt 25 jaar vuurwerkramp in een boek

Op de dag van de ramp was Baard thuis. Hij stond op straat, zijn kinderen waren aan het spelen. De eerste explosie klonk als het opblazen van een oude schoorsteen van een fabriek. "Daar ben ik ooit bij geweest", legt hij uit. Na de tweede, allesverwoestende knal stapte Baard op zijn fiets – zoals een journalist dat doet. Zonder mobiele telefoon. Zonder idee wat hij zou aantreffen.

De ontreddering onderweg was immens. Baard: "Hoe dichterbij ik kwam, hoe meer chaos ik zag. Daken die van huizen waren afgeblazen, kapotte ruiten, mensen die gewond waren, glasscherven."

De eerste zondagskrant

Die zaterdag werkte Baard koortsachtig om zoveel mogelijk indrukken en verhalen vast te leggen. Ter plaatse kwam de journalist ook andere collega’s tegen. Zij hadden dezelfde impuls. "Op een gegeven moment was er een collega die wél een mobieltje had. Die had contact met de redactieleiding. We werden bij elkaar geroepen: wat hebben we al? Wat weten we? En wat moeten we nog gaan doen? Het was eigenlijk direct duidelijk: we gaan hier een extra editie van maken."

De ramp gebeurde op een zaterdag, en op zondag werd er geen krant bezorgd. Dat zou betekenen dat het nieuws pas maandag bij mensen op de mat zou liggen. Daar werd een stokje voor gestoken: er kwam een zondagskrant – de eerste van Tubantia ooit. "Dat was eigenlijk geen discussiepunt. Een krant was van groot belang. Wij vonden gewoon dat die er moest komen."

Collega’s, drukkers, bezorgers – iedereen werkte mee. "De bereidwilligheid was enorm. Iedereen zag de noodzaak ervan in."

Groeiend dossier

Wat begon als acute verslaglegging, groeide voor Baard uit tot een langdurige betrokkenheid. "Pas na een aantal jaren ontdekte ik dat ik misschien nooit meer van het dossier af zou komen." In de jaren na de ramp werd hij dé journalist binnen Tubantia die zich over het dossier ontfermde. Mensen wisten hem te vinden met nieuwe tips en verhalen.

Het leidde uiteindelijk tot een podcast en een boek, waarin de schrijver ook nieuwe, nooit eerder vertelde persoonlijke verhalen optekende. Het boek is een eerbetoon aan de 23 mensen die omkwamen. "Voor een deel van Nederland is het ‘gewoon’ 25 jaar geleden, maar voor slachtoffers en betrokkenen is het pás 25 jaar geleden. Zij dragen het nog steeds met zich mee."

Baard benadrukt dat het goed is om dat verhaal opnieuw te vertellen en onder de aandacht te brengen. "In Twente weten we het wel, maar in de rest van Nederland is het misschien toch een beetje weggeëbd."

Nog altijd niet duidelijk

Ondanks jarenlang onderzoek blijven sommige vragen rond de oorzaak van de ramp onbeantwoord. Hoewel vaststaat dat vuurwerk is geëxplodeerd, is de precieze aanleiding van de brand nog altijd onduidelijk. "De waarheid zal misschien nooit helemaal boven tafel komen,” aldus Baard. De journalist blijft nog altijd openstaan voor nieuwe informatie. “Mensen die zich melden met een verhaal, een tip – ik luister er altijd naar."

Het dossier heeft daarmee een onuitwisbare plek gekregen in het leven van Baard. Wat het voor hem anders maakt dan het reguliere journalistieke werk? "Het is zó groot. Een hele woonwijk die in één keer weg is, met twee doffe dreunen. 23 mensen dood, duizend gewonden. Ik heb in dat gebied rondgelopen.” Hij benadrukt dat hij zelf geen slachtoffer is. “Ik heb de explosies van heel dichtbij meegemaakt. Ik ben niet gewond geraakt, dus ik ben geen slachtoffer. Maar zoveel anderen wel."

De Vuurwerkramp heeft Enschede voorgoed veranderd, zowel fysiek als in het collectieve geheugen. "Je merkt het aan mensen in de stad. Iedereen heeft wel een verhaal over die dag. Iedereen weet waar hij of zij op dat bewuste moment was. Het zit gewoon in het DNA van de stad."