Kunstcollectie Hengelo kwetsbaar? Gemeente werkt aan calamiteitenplan

Voor de werken die in de gemeentelijke panden hangen, kan op korte termijn samen met gebouwbeheer een eenvoudig plan worden opgesteld, waarin de posities van de stukken die het meest waardevol zijn in kaart worden gebracht, schrijft de gemeente in het Collectieplan 2025-2029. "In geval van calamiteiten in het pand kunnen deze stukken met prioriteit veiliggesteld worden."

Depots

De gemeentelijke kunstcollectie is ondergebracht op verschillende locaties, waaronder het stadshuisdepot en het Weusthagdepot. De gemeente vindt het stadshuisdepot niet geschikt voor de meer kwetsbare en waardevolle onderdelen van de kunstcollectie. Daarom is de keuze gemaakt om deze onder de juiste opberg- en klimatologische omstandigheden op te slaan bij een gespecialiseerd bedrijf voor archiefopslagruimte in de regio.

Collectieplan

In het Collectieplan 2025-2029 is culturele waarde, belang, beheer en onderhoud van de gemeentelijke kunstcollectie vastgelegd. Dit plan wordt iedere vijf jaar geactualiseerd en geëvalueerd. Hierin staat ook: "Het stadhuisdepot wordt klimatologisch beheerst en is goed op orde, alhoewel er zich nog wel een probleem blijft voordoen met besmetting. Het depot dient dan ook gereinigd te worden." Onder besmetting wordt verstaan: schimmel of bijvoorbeeld zilvervisjes.

De depotruimte in het stadhuis is volgens de gemeente inmiddels aangepakt en vrijgemaakt van zilver- en ook papiervisjes. Het klimaatsysteem zorgt ervoor dat de luchtvochtigheid stabiel blijft. Dit is essentieel voor het voorkomen van schimmelvorming, die kunstwerken ernstig kan beschadigen.

Schimmels

"Pas bij een luchtvochtigheid boven de zeventig procent ontstaat het risico dat schimmels zich ontwikkelen. De luchtvochtigheid in de depotruimte blijft daar ruimschoots onder. Een datalogger meet voortdurend de klimaatcondities en luchtvochtigheid, waardoor we continu zicht hebben op de omstandigheden", zegt een woordvoerder.

Toch kent het stadhuisdepot enkele kwetsbare plekken, waar snel problemen kunnen ontstaan. "Deze plekken worden door ons continu gecontroleerd, zodat we snel kunnen ingrijpen."

Om mogelijke schade en waardeverlies aan de kunstcollectie te voorkomen, treft Hengelo verschillende andere voorzorgsmaatregelen. Extra kwetsbare kunstwerken die in het stadskantoor en de publieksruimtes hangen, zoals tekeningen, wisselt de gemeente vaker van plaats om beschadiging door licht te voorkomen.

Stukken die zich niet in optimale conditie bevinden, komen voor onderhoud in aanmerking, staat in het Collectieplan 2025-2029. Dit kan zowel restauratie als schoonmaak, maar ook opnieuw inlijsten betekenen.

Opslag

Ook het Weusthagdepot wordt ongeschikt gezien als depotruimte voor bepaalde werken vanwege de beperkte klimaatbeheersing. Daarom zijn veel kunstwerken daar uitgelijst en in zuurvrije mappen en archiefdozen opgeslagen om schade door vocht te voorkomen. "Deze methode voorkomt verdere schade en maakt het mogelijk om werken liggend op te slaan. Voor papierwerken heeft dit altijd de voorkeur."

'Uitlijsten'

Over het uitlijsten van kunstwerken is het Collectieplan 2025-2029 ook kritisch: "Veel werken zijn hier uitgelijst en in mappen geplaatst. Daarmee zijn de werken niet meer beschermd en doordat de mappen vervolgens rechtstandig in de rekken zijn geplaatst, zijn de werken met map en al gekromd geraakt." Ook is geconstateerd dat stellingen in het depot te vol staan, waardoor er door drukschade kan ontstaan. Werken in het Weusthagdepot worden nu opnieuw geïnventariseerd en naar het stadhuisdepot overgebracht of in een extern depot opgeslagen.

Vaste beheerder

Sinds november 2024 heeft Hengelo weer een vaste beheerder voor de kunstcollectie. Tot 2022 is er een collectiebeheerder in dienst geweest, maar deze is met pensioen gegaan. Nadat de functie vanaf 2022 tijdelijk door een beleidsadviseur werd ingevuld, wil de gemeente met de aanstelling van een vaste beheerder het onderhoud en beheer verder verbeteren.

Daarnaast krijgen drie gemeentelijke bodes een rol in het beheer van de collectie. Zij ondersteunen bij het hanteren en verplaatsen van kunstwerken. Alle medewerkers die met kunst omgaan, krijgen hiervoor een speciale training.