Apollo Vredestein maakte jaren winst, maar sluit nu vanwege hoge kosten: 'Combinatie van inflatie, afname vraag en concurrentie'

Het fabrieksterrein van Apollo Vredestein is deze vrijdagmiddag verboden terrein voor niet-werknemers. Ook externe medewerkers, zoals schoonmakers en monteurs is te kennen gegeven dat zij het terrein na het middaguur moeten verlaten. Medewerkers van Apollo Vredestein spreken voorafgaand aan de gevreesde bijeenkomst over beveiligers die met mobiele camera's rondlopen. “Dat is nog nooit eerder gebeurd”, zegt een van hen.

Gedachten terug naar 2020

Toch lijken de gebeurtenissen veel op die van vijf jaar geleden. Toen in eerste instantie het ontslag van 750 van de 1200 werknemers werd aangekondigd. Ook toen gingen de poorten van de fabriek aan de Ingenieur Schiffstraat dicht. Ook toen werden de medewerkers 'verplicht' om bij een informatiebijeenkomst te verschijnen. Uiteindelijk werd het massa-ontslag bijgesteld naar 600 werknemers, maar de impact daarvan is welhaast hetzelfde.

Ook nu gonst het al dagen van de geruchten in de fabriek. "Het voorspelt niet veel goeds", zegt een medewerker deze week, als bekend wordt dat de CEO van Apollo Tyres Europe langskomt voor een toespraak 'over de huidige bedrijfsomstandigheden'. Vrijdagmiddag wordt duidelijk wat die omstandigheden zijn. Op de 'Gazastrook' - zo wordt de plek genoemd waar banden vanuit de fabriek het magazijn in gaan - spreekt grote baas Rivallant van 'onbeheersbare externe factoren'.

Apollo Tyres 'had dit niet verwacht'

Een woordvoerder die door Apollo Vredestein is ingehuurd, Ben Posthumus, herhaalt die factoren zo'n twee uur later nog eens voor de verzamelde pers bij de toegangspoorten van de fabriek. "Stijgende kosten als gevolg van inflatie, een afname in de vraag naar banden en toenemende concurrentie in de de markt. En dat maakt dat je je op een gegeven moment moet afvragen of dat nog vol te houden is, dat je verlies draait. En dat er dus een fabriek dicht moet."

Met andere woorden: twee fabrieken in dezelfde interne markt van de Europese Unie in bedrijf hebben is niet vol te houden, blijkt nu. En dat gaat ten koste van de fabriek in Enschede, ten faveure van die in het Hongaarse Gyöngyöshalász. De productie van de de luxe autobanden en die van landbouwvoertuigen uit Enschede wordt verspreid over de fabrieken in Hongarije en India.

Maar dit was toch precies waarvoor werd gewaarschuwd toen er een kleine tien jaar geleden op het Hongaarse platteland met bijna 100 miljoen euro staatssteun een gloednieuwe fabriek werd gebouwd? En toen vijf jaar geleden al een grote reorganisatie in Enschede werd doorgevoerd? "Op dat moment was de gedachte dat beide fabrieken open zouden blijven", verzekert Posthumus namens Apollo Vredestein. "Onvoorziene ontwikkelingen in de afgelopen jaren hebben hiertoe geleid."

Al jaren winst in Enschede

Wat opvalt, kijkende naar de jaarrekeningen, is dat er in Enschede jarenlang zwarte cijfers werden geschreven . Er werden weliswaar (forse) verliezen gemeld in 2020 en 2021, maar die hadden te maken met respectievelijk de gevolgen van corona en met de investeringen die nodig waren voor de eerdergenoemde reorganisatie. Afgezien daarvan draait de bandenfabriek in het Enschedese havengebied al jaren, in ieder geval sinds 2017, winst. En die winst ligt doorgaans hoger dan de fabriek in Hongarije.

Neem het boekjaar 2023-2024 (jaarrekeningen lopen van 1 april t/m 31 maart), waarin Apollo Vredestein een winst van bijna 15 miljoen euro maakt na aftrek van belastingen. Een jaar daarvoor is dat zelfs 35,5 miljoen. De Hongaarse fabriek maakt - omgerekend van forint naar euro - een winst van 17 miljoen in boekjaar 23-24, ten opzichte van 16,7 miljoen euro een jaar eerder.

Nu zegt een winst ook niet alles en spelen er meer factoren een rol. Wat bijvoorbeeld opvalt is het enorme verschil in omzet (440 miljoen euro minder) en kosten (410 miljoen euro minder) tussen de cijfers die in 2024 en 2023 zijn gepresenteerd. Ook de forse daling van de winstcijfers valt op. Volgens officiële verklaring zijn de positieve effecten van de eerdere reorganisatie ingehaald door de realiteit. De cijfers over het boekjaar 2024-2025 zijn nog niet gepubliceerd.

Niet houdbaar in toekomst

Wanneer de ingehuurde woordvoerder naar een uitleg van deze cijfers wordt gevraagd, moet hij een gedetailleerd antwoord schuldig blijven. "Het is natuurlijk wel zo", zegt Posthumus vervolgens, "dat er een aantal jaren vooruit wordt gekeken. Naar hoe de kosten zich in de toekomst gaan ontwikkelen."

En dan is dus de verklaring hetzelfde: de productiekosten in Enschede liggen gewoon te hoog. Of het nu de salariskosten zijn van de werknemers of de energiekosten of andere kosten in het productieproces. Omdat de bedrijfspanden in Enschede van Apollo Tyres zelf zijn, is het nog de vraag wat daarmee gaat gebeuren. En hoe het zit met de opslag van banden - waaronder de bouw van een gloednieuw magazijn, waarvoor vorig jaar een vergunning is verleend - is ook nog onduidelijk.

'Europese Commissie had moeten ingrijpen'

“Dit is heel erg triest”, zegt Europarlementslid Tom Berendsen over de gebeurtenissen bij de bandenfabriek in Enschede. Hij zegt te begrijpen dat het vestigingsklimaat in Nederland op dit moment niet ideaal is, maar ziet ook andere overwegingen. Vijf jaar geleden greep de CDA'er de reorganisatie aan om de Europese Commissie aan de tand te voelen. “Er is geen onderwerp waar ik meer vragen over heb gesteld dan Apollo Vredestein. Ik vond destijds al dat de Europese Commissie veel harder had moeten ingrijpen op de staatssteun die het bedrijf van Hongarije heeft gekregen.”

De fabriek kreeg van de Hongaarse overheid bijna 100 miljoen euro om de fabriek te bouwen en de Europese Commissie keurde dat - ondanks dat strengere regelgeving al voorzien was -goed. Dat harde ingrijpen is dus niet gebeurd. Sterker, de EU subsidieerde zelfs vele miljoenen voor infrastructuur rondom de fabriek op het Hongaarse platteland.

“En nu gebeurt er dus precies waar we vijf jaar geleden voor hebben gewaarschuwd. Deze ontwikkeling kon je zien aankomen en daarom had er toen al ingegrepen moeten worden. Hiervoor is staatssteun niet bedoeld.” Berendsen zegt dat hij zich ook nu weer bij de Europese Commissie zal melden met kritische vragen. “Maar het zure is dat de werknemers van Apollo Vredestein daar niets meer aan zullen hebben. Ik leef met hen mee en hoop dat er een goed plan voor ze komt.”

Burgemeester ziet drama, maar ook hoop

Burgemeester Roelof Bleker is vrijdagochtend door de bedrijfsleider van Apollo Vredestein ingelicht over aanstaande nieuws. "Het gaat hier toch om een belangrijk bedrijf. Vredestein en Enschede zijn elkaar verbonden", aldus Bleker. "Het nieuws dat de fabriek in Enschede gaat sluiten is daarom ook dramatisch. Vooral voor de 500 gezinnen die hierdoor getroffen worden."

Als burgemeester heb je natuurlijk geen rol in de beslissingen die door een bedrijf worden genomen. Bleker moet daarom toezien hoe de productieprocessen in de fabriek in het havengebied het komende jaar langzaam worden afgeschaald. Hoe pijnlijk de sluiting van de fabriek ook is, Bleker denkt dat het voor heel veel Vredestein-medewerkers uiteindelijk goed komt. "Er is heel veel vraag naar werknemers, in alle sectoren en op alle niveaus. De Arbeidsmarktregio Twente zal zijn best doen om deze mensen naar nieuw werk te begeleiden."